"Ballady i romanse" - tomik ballad Adama Mickiewicza, wydany w 1822 w Wilnie jako część pierwszego tomu Poezyj. Data ukazania się tego zbiorku wyznacza pierwszy polski manifest romantyczny w literaturze polskiej. Mimo iż zbiór uznaje się za przełomowy dla kultury polskiej XIX wieku, stricte rozpoczęcie romantyzmu przypadło na lata 1830-1831 roku.
Tom składa się z ballad, przepojony jest fantastyką, niesamowitością, odniesieniem do folkloru oraz słowiańskości; zawiera m.in. utwory Romantyczność i Świtezianka.
"Romantyczność" (fragment):
"Dziewczyna czuje, - odpowiadam skromnie -
A gawiedź wierzy głęboko;
Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko.
Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,
Widzisz świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce.
Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu!
Miej serce i patrzaj w serce!"
inny utwór nie pochodzący co prawda z tego zbiorku ale równie uznawany za manifest romantyzmu to "Oda do młodości"
"Tam siegaj gdzie wzrok nie sięga, łam czego rozum nie złamie"