|
|
Boks, pięściarstwo – sport, w którym dwóch zawodników walczy ze sobą jedynie przy użyciu pięści.
Historia
Boks pojawił się już w programie igrzysk w starożytnej Grecji. Statyczne bijatyki dwóch zawodników były bardzo brutalne i często kończyły się śmiercią. Walki te, bez żadnych określonych reguł, niewiele miały wspólnego ze sportem, jaki narodził się w roku 1719. Wówczas to Amerykanin James Figg założył przy Tottenham Court Road w Londynie "akademię" boksu. Figg został też pierwszym mistrzem bokserskim w historii. Profesjonalny boks może mieć od 2 do 12 rund, po 3 minuty, niektóre kraje jak Australia maja rundy które trwają 2 minuty, co jest sprzeczne z międzynarodowymi ustaleniami.
Walki w tamtym czasie odbywały się na gołe pięści i bez żadnych określonych reguł. Brytyjczyk Jack Broughton, który w 1730 roku zastąpił Figga, przez 18 lat zachował mistrzowski tytuł i jako pierwszy skodyfikował podstawy zasad tego sportu. Wstrząśnięty śmiercią na ringu jednego ze swych przeciwników, George'a Stevensona, sformułował i wprowadził w życie zbiór zasad znany jako Broughton's Rules. Rękawice, dziś podstawowy atrybut boksera, pojawiły się dopiero w roku 1881. W roku 1916 podjęto ważną decyzję o ograniczeniu oficjalnych walk o mistrzostwo do 15 rund po trzy minuty każda, z jednominutowymi przerwami. W przypadku amatorów formułę ograniczono do trzech rund trzyminutowych. W latach 80. XX wieku, w skutek tragicznej śmierci koreańskiego boksera Kim Duk Koo, zawodowe walki ograniczono do 12 rund.
Igrzyska olimpijskie
Jako sport amatorski boks zajmuje specjalne miejsce w olimpijskiej tradycji, pojawił się bowiem w programie już w 1904 roku, na igrzyskach w Saint Louis, a nieobecny był tylko raz, w roku 1912 (ze względu na zakaz uprawiania tego sportu w Szwecji). Powrócił na kolejnej olimpiadzie w Antwerpii (1920). W 1946 roku powstało Międzynarodowe Stowarzyszenie Boksu Amatorskiego (AIBA). Obecnie liczy ono 186 członków i od 1974 roku organizuje mistrzostwa świata. Nawet jeśli boks nie jest zaliczany do najważniejszych dyscyplin olimpijskich, zajmuje w ruchu olimpijskim szczególne miejsce. Wielu mistrzów świata wagi ciężkiej odnosiło pierwsze ważne zwycięstwa właśnie podczas igrzysk – między innymi Muhammad Ali (właśc. Cassius Clay), bracia Michael i Leon Spinks, Joe Frazier i George Foreman. Również były mistrz świata, Brytyjczyk Lennox Lewis, występował na olimpiadzie w Seulu 1988, gdzie zdobył dla Kanady złoty medal.
Kontrowersje
Mimo wielu zmian – udoskonalenia metod sędziowania, lepszego przygotowania bokserów i opieki medycznej – wypadki w tym sporcie nie są niczym niezwykłym, psując jego wizerunek. Spory między różnymi organizacjami roszczącymi sobie prawo sankcjonowania walk o mistrzostwo świata uniemożliwiają ustalenie jednolitej hierarchii zawodników w poszczególnych kategoriach wagowych. Podobnie wygląda sytuacja w boksie amatorskim. Z tego względu MKOL już kilkakrotnie groził usunięciem boksu z programu olimpijskiego, zwłaszcza po rozmaitych skandalach związanych z poziomem sędziowania i niektórymi werdyktami sędziów. Do złej opinii o boksie przyczyniają się bardzo poważne niekiedy kontuzje zawodników, a nawet wypadki śmiertelne.
Ciosy
Ciosy bokserskie stanowią podstawowy element techniki w walce bokserskiej, ciosy bokserskie są prawidłowe jeżeli zadawane są przednią, wypchaną częścią zamkniętej rękawicy (często oznaczoną na biało) w przednie i boczne części głowy (do linii uszu) oraz powyżej pasa z przodu i z boku do linii ramion opuszczonych luźno wzdłuż tułowia, rozróżnia się: ciosy sierpowe, ciosy proste, ciosy z dołu. W zależności od tego która ręka zadaje ciosy rozróżnia się ciosy prawe i lewe; w zależności od celu, w który wymierzony jest cios, dzieli się je na ciosy na górę (w głowę) i ciosy na dół (w tułów); w zależności od ich zasięgu wyróżnia się ciosy krótkie i długie.
- Ciosy proste - ciosy bokserskie najczęściej stosowane w walce, charakteryzujące się duża szybkością i skutecznością, stosowane są w ataku na dystans i w półdystansie oraz jako kontrciosy w obronie, rozróżnia się cztery podstawowe ciosy proste: lewy prosty na górę (w głowę), lewy prosty na dół (w tułów), prawy prosty na górę (w głowę) oraz prawy prosty na dół (w tułów). W angielskiej terminologii bokserskiej lewy prosty określa się jako jab, zaś prawy prosty jako cross.
- Ciosy sierpowe - ciosy boczne które dochodzą do przeciwnika z boku, trafiając w boczne części głowy oraz tułów, stosowane najczęściej w półdystanse, ciosy sierpowe charakteryzują się silną pracą skrętną tułowia z przeniesieniem ciężaru ciała w kierunku ciosu przy współudziale pracy nóg, bioder i barków. Podstawowymi ciosami sierpowymi są lewy sierpowy, prawy sierpowy, lewy sierpowy wydłużony oraz prawy sierpowy wydłużony. W angielskiej terminologii określane jako hook.
- Ciosy z dołu (podbródkowe, na korpus) - ciosy bokserskie zadawane są ręką ugiętą w łokciu, stosowane w półdystansie i w zwarciu, w ataku i obronie, podstawowymi ciosami z dołu są prawy z dołu i lewy z dołu. W angielskiej terminologii określane jako uppercut.
|
|
|
Cios z dołu (podbródkowy)
|
Pozycja bokserska
Pozycje obronne
- Odskok - element techniki stosowany w obronie, w którym bokser wychodzi poza zasięg ciosów przeciwnika przez odbicie z obu nóg odskok jest skuteczną obroną bierną przed każdym rodzajem ciosów.
- Odchylenie - element techniki stosowany w obronie polegający na cofnięciu tułowia poza zasięg ciosów przeciwnika, przy czym nogi i biodra ustawione w pozycji bokserskiej pozostają nieruchome, odchylenie stosowane jest w obronie przed ciosami prostymi na górę oraz ciosami sierpowymi.
- Garda - element techniki stosowany w walce bokserskiej jako obrona bierna; polega na takim ustawieniu rękawic i przedramion, by chroniły boksera przed ciosami przeciwnika.
- Zakrok - cofnięcie nogi do tyłu w celu uniknięcia ciosu i następnie wyprowadzenia kontry
Kategorie wagowe
Kategorie wagowe w boksie amatorskim |
kategoria |
limit wagowy |
Kategoria papierowa |
do 48 kg |
Kategoria musza |
do 51 kg |
Kategoria kogucia |
do 54 kg |
Kategoria piórkowa |
do 57 kg |
Kategoria lekka |
do 60 kg |
Kategoria lekkopółśrednia |
do 64 kg |
Kategoria półśrednia |
do 69kg |
Kategoria średnia |
do 75 kg |
Kategoria półciężka |
do 81 kg |
Kategoria ciężka |
do 91 kg |
Kategoria superciężka |
od 91 kg (201+lbs) |
Kategorie wagowe w boksie zawodowym |
kategoria |
limit wagowy |
Kategoria słomkowa (Strawweight) |
do 105 funtów (do 47,627 kg) |
Kategoria junior musza/lekko musza (Lt. Flyweight) |
do 108 funtów (do 48,998 kg) |
Kategoria musza (Flyweight) |
do 112 funtów (do 50,820 kg) |
Kategoria junior kogucia/super musza (Superflyweight) |
do 115 funtów (do 52,163 kg) |
Kategoria kogucia (Bantamweight) |
do 118 funtów (do 53,524 kg) |
Kategoria junior piórkowa/super kogucia (Superbantamweight) |
do 122 funtów (do 55,338 kg) |
Kategoria piórkowa (Featherweight) |
do 126 funtów (do 57,153 kg) |
Kategoria junior lekka/super piórkowa (Superfeatherweight) |
do 130 funtów (do 58,967 kg) |
Kategoria lekka (Lightweight) |
do 135 funtów (do 61,235 kg) |
Kategoria junior półśrednia/lekkopółśrednia (Lightwelterweight) |
do 140 funtów (do 63,503 kg) |
Kategoria półśrednia (Welterweight) |
do 147 funtów (do 66,678 kg) |
Kategoria junior średnia/super półśrednia (Superwelterweight) |
do 154 funtów (do 69,853 kg) |
Kategoria średnia (Middleweight) |
do 160 funtów (do 72,575 kg) |
Kategoria super średnia (Supermiddleweight) |
do 168 funtów (do 76,204 kg) |
Kategoria półciężka (Lt. Heavyweight) |
do 175 funtów (do 79,379 kg) |
Kategoria junior ciężka/lekkociężka (Cruiserweight) |
do 200 funtów (do 90,719 kg) |
Kategoria ciężka (Heavyweight) |
ponad 200 funtów (ponad 90.719 kg) |
Wyposażenie boksera
Sprzęt ochronny
Zawodnicy boksu amatorskiego w kaskach ochronnnych
- Kask ochronny - sprzęt ochronny boksera zabezpieczający części głowy (łuki brwiowe, uszy) przed urazami; najczęściej wykonywane są ze skóry, wewnątrz wypełnione gąbką. Używanie kasków ochronnych jest obowiązkowe w boksie amatorskim we wszystkich walkach i na każdych zawodach.
- Ochraniacze podbrzusza - inaczej suspensoria, jest to podpaska mosznowa wykonana z tkaniny elastycznej w kształcie woreczka przymocowanego tasiemkami do paska opasującego biodra, ochraniacz stosowany jest obowiązkowo.
- Ochraniacze zębów i warg - tzw. gumowa szczęka, część wyposażenia osobistego boksera, wykonane są z miękkiego tworzywa (najczęściej kauczuku) w kształcie półokrągłej rynienki, którą można dopasować do górnej szczęki, ochraniacz ten zabezpiecza przed utratą zębów i rozbiciem warg, gdyż siła ciosu jest amortyzowana przez miękką i gładką powierzchnię; ochraniacz stosowany jest obowiązkowo.
Pozostałe
- Buty - buty sznurowane sięgające powyżej kostki, wykonane z miękkiej skóry, z cienką podeszwą gumową bez obcasa; nie powinny posiadać żadnych usztywnień i części metalowych.
- Spodenki - wykonane z materiał np. płótna, popeliny lub grubego jedwabiu, sięgają do połowy uda i posiadają pasek szerokości około siedmiu centymetrów, wykonany z trzech lub czterech gum oddzielnie wszytych w materiał innego koloru niż spodenki.
- Rękawice bokserskie - podstawowy sprzęt boksera, rękawice wykonane są ze skóry, wewnątrz posiadającą wyściółkę z włosia końskiego lub spienionym poliuretanem, która stanowi minimum 50% masy całych rękawic; zastosowanie wyściółki ma na celu amortyzowanie siły ciosu i dlatego musi ona być umocowana na stałe, nie może się przesuwać ani zmieniać kształtu. Od wewnątrz rękawice wykończone są płótnem, powinny one być możliwie nowe, czyste i jednakowe dla obu zawodników.
- Owijka (tzw. bandaże lub taśmy) - specjalne bandaże, zakładane na dłonie pod rękawice bokserskie, do ich zadania należy wchłanianie potu oraz stabilizacja nadgarstka i kości śródręcza, co pomaga zapobiegać kontuzjom.
Urządzenia treningowe
- Gruszka bokserska - potocznie nazywana również kukurydziakiem, jest to worek skórzany przypominający kształtem gruszkę o średnicy około 25 cm i wysokości 35 cm, wypełniony grochem, kukurydzą, ścinkami szmat lub kawałkami gumy, przymocowany linką do sufitu, stosowany w treningu bokserskim do ćwiczenia ciosów zadawanych na głowę przeciwnika.
- Worek treningowy - jest to worek w kształcie walca (występuje w wielu rozmiarach) przymocowany linką bądź łańcuchem do sufitu, stosowany do ćwiczenia wszystkich ciosów.
- Głowica na sprężynie - przyrząd bokserski stosowany w treningu do ćwiczeń wyrabiających wyczucie dystansu, refleks i celność ciosów. Głowica na sprężynie zbudowana jest z metalowej podstawy, do której na środku przymocowana jest sprężyna zakończona metalowym prętem z urządzeniem do regulowania wysokości przyrządu, na końcu pręta znajduje się piłka skórzana wypełniona powietrzem, w czasie ćwiczeń wysokość górnej części głowicy nie powinna przekraczać wysokości głowy ćwiczącego.
- Piłka na gumie - to piłka wykonana z miękkiej skóry, wewnątrz posiada dętkę napełnioną powietrzem, umieszczona w siatce ze sznurka, zawieszona jest na cienkiej gumie na wysokości głowy, stosowana w ćwiczeniach doskonalących wyczucie odległości i rytmu oraz refleks zawodnika.
|
|
|