Dziennikarz - osoba zajmująca się przygotowywaniem i prezentowaniem materiałów w środkach masowego przekazu.

Pierwotnie termin ten oznaczał osobę piszącą teksty w gazetach, wraz z rozwojem środków przekazu objął także osoby zajmujące się przygotowywaniem materiałów w radiu, telewizji i internecie.

Specjalności

Wśród dziennikarzy pojawiły się także pewne specjalności związane z tematem (np. dziennikarze sportowi czy technologiczni) lub sposobem uprawiania działalności, np. felietoniści, reporterzy czy komentatorzy).

Felietonista

Felietoniści tworzący felietony mają z reguły własną, stałą rubrykę w czasopiśmie (dzienniku, tygodniku, miesięczniku). Często są decydującym czynnikiem przyciągającym czytelnika do danego tytułu.

Za felietonistów uważa się także rysowników regularnie umieszczających rysunki satyryczne w periodykach (najczęściej tygodnikach).

Reporter

Dziennikarz zbierający i opracowujący aktualne wiadomości. W zależności od tego, gdzie pracuje oraz od zakresu obowiązków, może być tylko sprawozdawcą, dostarczycielem bieżących informacji albo autorem reportażu. Może być np. reporterem śledczym, wojennym, interwencyjnym, fabularnym, problemowym lub wspomnianym sprawozdawcą.

Korespondent 

Dziennikarz przygotowujący materiał do kraju zza granicy, prezentujący swoje materiały w macierzystej organizacji medialnej. Korespondent wojenny przygotowuje materiał z miejsca konfliktu, wojny. Korespondent może również sam opracować reportaż. Korespondent może także sam zrobić relację, jak potrafi. Może także samodzielnie posługiwać się mikrofonem. Posługiwanie się zaś kamerą czyni z niego kamerzystę, zwanego w branży, operatorem.

Dziennikarze w polskim prawie prasowym 

Słowo dziennikarz przez osoby niezwiązane z branżą jest używane zamiennie z redaktor. Jednak w wielu redakcjach istnieje ścisłe rozgraniczenie tych dwóch funkcji. Dziennikarz to często osoba, która tylko pisze teksty. Redaktor dodatkowo je redaguje, a także podejmuje decyzje o ich ukazaniu się (redaktor działu, programu, rubryki). Także w ustawie "Prawo prasowe" pojęcia dziennikarza i redaktora zdefiniowane są odrębnie.

W świetle art. 7 ust. 5 Ustawy o Prawie Prasowym z dnia 26 stycznia 1984 roku dziennikarzem jest osoba zajmująca się redagowaniem tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych, pozostająca w stosunku pracy z redakcją, albo zajmująca się taką działalnością na rzecz i z upoważnienia redakcji.

Definicja łączy w sobie koncepcję wiążącą pojęcie dziennikarza ze stosunkiem pracy w redakcji z koncepcją faktycznego wykonywania zawodu. Oznacza to, że dziennikarzem będzie zarówno osoba zatrudniona na podstawie jakiejkolwiek umowy o pracę przewidzianej w kodeksie pracy, jak również osoba zatrudniona na podstawie umowy o dzieło lub zlecenie.

Dziennikarzem będzie również współpracownik redakcji, zbierający informację na własną rękę z przeznaczeniem dla danej redakcji, a także osoba odbywająca praktykę studencką w redakcji oraz absolwent uczelni zatrudniony w ramach tzw. stażu finansowanego ze środków publicznych.

Dziennikarze nie zawsze są związani z jedną redakcją. Nie ma prawnego zakazu bycia dziennikarzem jednocześnie kilku gazet lub czasopism. Zakaz taki może wynikać jednak z umowy o zakazie konkurencji, która może stanowić element umowy o pracę, lub stanowić odrębną umowę.

Dziennikarze mogą faktycznie współpracować z jedną lub więcej redakcji jako "wolni strzelcy" (od ang.: freelancer). Freelancerzy nie są objęci wprost definicją polskiego Prawa Prasowego. W związku z faktem, że wolnymi strzelcami są niekiedy znani i rozpoznawalni przedstawiciele zawodu, obowiązujący stan prawny spotyka się z krytyką.

Publicystyka (łac.) - wypowiedzi w środkach komunikacji społecznej (prasa, radio, telewizja, Internet, książka, wydawnictwa jednorazowe) na publicznie interesujące w danym momencie tematy.

Wypowiedź publicystyczna interpretuje i ocenia fakty z przyjętego przez autora punktu widzenia, celem jej jest zaś wpływ na opinię publiczną. Dzieje publicystyki sięgają oczywiście początków piśmiennictwa (retoryka rzymska), a szerokie jej rozpowszechnienie i masowość oddziaływania umożliwił najpierw wynalazek druku, potem radia, telewizji i wreszcie Internetu.

Ze względu na temat wypowiedzi publicystykę dzieli się na:

• polityczną
• społeczną
• kulturalną
• naukową
• sportową

Podgatunki publicystyki prasowej 

• artykuł
• felieton
• kronika
• reportaż
• wywiad
• polemika

Niemal wszystkie występują również w publicystyce radiowej i telewizyjnej (choć w telewizji np. terminem felieton filmowy oznacza się z reguły dowolną wstawkę filmową do programu studyjnego). Niemniej nowe środki przekazu mają również specyficzne dla siebie podgatunki publicystyczne (zob. talk-show).

Elementy publicystyki znajdziemy również w literaturze pięknej oraz w innych rodzajach twórczości, jak film (kronika filmowa, plakat filmowy) czy plastyka (niektóre rodzaje plakatu, karykatura itd.).