Karty do gry – papierowe lub plastikowe przybory do gier karcianych.

Prawdopodobnie były już znane w Chinach przed X wiekiem. Powstały na skutek przeniesienia na papier notacji używanej w czasie gry w Kości; niektóre karty wywodzą się także z chińskich papierowych pieniędzy - uważa się, że w najstarszych grach używano prawdziwych banknotów.

Do Europy karty trafiły około XIV i zostały spopularyzowane po rozpowszechnieniu się druku wynalezionego przez Johannesa Gutenberga. Już w 1329 roku, za papieża Jana XXII, synod w Würzburgu wydał zakaz uprawiania hazardu, w tym gry w karty, w kości, szachy i w kule.

Wykonuje się je z kilku warstw papieru, od trzydziestu lat powlekanego cienką warstwą plastiku – karty z samego plastiku się nie przyjęły. Wykonuje się także karty o mniejszych wymiarach, wygodne przy stawianiu pasjansów, oraz większe, lepiej widoczne na scenie w czasie pokazów. Dziś standarowe wymiary karty wynoszą: 89x57mm.

Skład talii

Standardowy zestaw kart do gry (talia) zawiera 52 (56) prostokątne karty o wymiarach 63 × 89 milimetrów (karty do pokera), 57 × 89 milimetrów (karty do brydża) lub 60 × 113 milimetrów (karty do tarota) w 4 kolorach:

• trefl (♣, popularnie: żołądź, ang.: Clubs)
• karo (♦, popularnie: dzwonek, ang.: Diamonds)
• kier (♥, popularnie: czerwień, ang.: Hearts)
• pik (♠, popularnie: wino, ang.: Spades)

W talii znajdują się także dwa jokery – czerwony i czarny, albo dwadzieścia dwa taroki, w tym jeden joker.

Każdy z kolorów posiada 9 (10) kart numerowanych (1) 2 – 10, w tym As (Ace) który jest, zależnie od gry, kartą najwyższą oznaczoną literą A, albo najniższą oznaczoną cyfrą 1, oraz 3 (4) figury:

• walet (Jack)
• jeździec (Knight), występuje tylko w tarocie
• dama (Queen)
• król (King)

co daje 13 (14) kart jednego koloru. Cechy przyrostowe podane w nawiasach, bądź wymienione jako alternatywne odnoszą się do tarota.

Czasami Króla oznacza się literą R (franc. Roi), Damę literą D (franc. i niem. Dame oraz w języku polskim Dama), Jeźdźca literą C (franc. Chevalier), Waleta literą V (franc. Valet), B (niem. Bube), lub, m.in. w taliach przeznaczonych na rynek polski – W, Asa cyfrą 1. W taliach rosyjskich Asa oznacza się literą Т, Króla К, Waleta В a Damę Д.

W taliach typu niemieckiego Damę nazywa się Wyżnikiem (Ober), a Waleta Niżnikiem (Unter). Resztę kart oznacza się normalnie. Różnicą są też kolory kart – żołędzie, dzwonki, serca i wina, którymi popularnie nazywa się trefle, kara, kiery i piki. Żołądź to żołądź , dzwonek to dzwonek do uprzęży ("janczary") , serce to serce (z jednej strony czerwone z drugiej purpurowe), a wino to zielony liść .

W taliach typu szwajcarskiego podobnie jak typu niemieckiego Dama to Wyżnik a Walet Niżnik. Kolory są inne niż typu zwykłego i niemieckiego, są to żołędzie (trefle), dzwonki (kara), kwiaty (kiery) i tarcze (piki).

W taliach tarotowych kolorami są trefle ♣, kara ♦, kiery ♥, i piki ♠. W taliach tarokowych typu hiszpańskiego i włoskiego kolorami są kije (trefle), dukaty (kara), puchary (kiery) i miecze (piki).

Zarówno w taliach tarotowych jak i tarokowych w przeciwieństwie do talii zwykłej kolor liczy 14 kart (król, dama, jeździec, walet i tak dalej).

Zależnie od gry używa się części talii, np. 24 karty (mała talia kartowana od 9 do Asa) w tysiącu, 32 karty w pikiecie, jednej talii, np. brydż, lub dwóch pełnych talii, np. kanasta. Używa się także całkowicie odmiennych zestawów kart, np. 25 kart do gry w Piotrusia, 32 karty do gry w skata lub 78 kart w tarocie.

Inne zastosowania

Poza grami kart do gry używa się także do innych celów, na przykład takich jak wróżenie (częściej używa się kart tarota wróżbiarskiego) czy triki iluzjonistyczne.

Są też wywodzące się z RPG i planszowych gier strategicznych gry karciane, w których używa się specjalnych kart oznaczających różne elementy świata gry. Do bardziej popularnych gier tego typu należą Magic: The Gathering i Doomtrooper.

Karty w kulturze

Popularność kart do gry przyczyniła się również do tego, że odwoływało się do nich w swoich dziełach wielu twórców i to nie tylko kompozytorów rosyjskiej opery jak Piotr Czajkowski (Dama Pikowa), Siergiej Prokofjew (Miłość do trzech pomarańczy) czy Dymitr Szostakowicz (Gracze). Ważną rolę w operze pełnią one także u Bizeta (Carmen) oraz Verdiego (La Traviata). Jednym z najbardziej znanych odwołań w literaturze jest Alicja w Krainie Czarów Lewisa Carrolla. Istnieje również polski serial animowany jako Baśnie i Waśnie który przedstawia karty.

Ciekawostki

Symbole kart można zapisać w LaTeXu:

spadesuit
heartsuit
diamondsuit
clubsuit