McDonnell Douglas F-15 Eagle - amerykański ciężki myśliwiec przewagi powietrznej przeznaczony do działań w każdych warunkach atmosferycznych.
Historia rozwoju
U podstaw opracowania F-15 legły prace majora USAF Johna Boyda i matematyka Thomasa Christie (zasada zachowania energii z punktu widzenia walki powietrznej), doświadczenia z walk powietrznych w Wietnamie oraz pojawienie się nowych radzieckich konstrukcji MiG-23 i MiG-25 zademonstrowanych publicznie w 1967 r. Wstępne warunki, jakie miał spełniać myśliwiec projektu FX (Fighter eXperimental - myśliwiec doświadczalny) sformułowano i rozesłano do 13 firm lotniczych w grudniu 1965 roku. Program nabrał przyspieszenia w 1968 roku, po zaprezentowaniu nowych myśliwców radzieckich. Wymagania te to m.in. masa startowa nie przekraczająca 20 ton, prędkość maksymalna 2.3-2.5 Macha, stosunek ciągu do ciężaru 0.95. 23 grudnia 1969 roku do realizacji został wybrany projekt firmy MCDonnell Aircraft Company.
Pierwszy lot prototypu odbył się 27 lipca 1972 roku, zaś 7 lipca 1973 roku oblatany został dwumiejscowy, szkolno-bojowy TF-15A. Produkcję seryjną rozpoczęto 1 marca 1973 roku, zaś pierwsze seryjne egzemplarze przekazano do jednostek 4 listopada 1974. Była to pierwsza wersja F-15A/B (oznaczenie F-15B zastąpiło używane wcześniej TF-15A). Dostawy nowszej wersji F-15C rozpoczęły się w 1979 roku. Jej prototyp został oblatany 26 lutego 1979 roku. Modyfikacje obejmowały m.in. zwiększenie o 907 kg pojemności zbiorników wewnętrznych i modernizację instalacji paliwowej tak, by możliwe było zabieranie większej liczby podwieszanych zbiorników paliwa. Wersję tę poddano w od grudnia 1984 roku modernizacji MSIP II (Multi Stage Improvement Program) obejmującej instalowanie w nowo wyprodukowanych egzemplarzach nowej awioniki (m.in. radaru Hughes APG-70 w miejsce radaru APG-63, nowego urządzenia ostrzegawczego ALR-56C i zakłócającego ALQ-135, oraz wyrzutni celów pozornych ALE-45). Równolegle dostarczano F-15D które podobnie jak F-15B były maszynami dwumiejscowymi. W drugiej połowie lat 80. opracowano dwumiejscową uderzeniową wersję samolotu - F-15E. Łącznie wyprodukowano ok. 1300 samolotów wszystkich wersji. Sprzedaż samolotu kontynuowana jest na eksport np. ostatnio Korea Południowa zamówiła 40 samolotów. Wcześniej w posiadanie tych samolotów weszły Izrael, Arabia Saudyjska i Japonia. W USAF jest zastępowany przez F-22 Raptor. Projektowano także wersje rozpoznawczą i pokładową tego samolotu (RF-15 i F-15N).
F-15 udowodnił swą skuteczność bojową w starciach na Bliskim Wschodzie m.in. z samolotami syryjskimi nad doliną Bekaa w 1982 r. oraz pojedynczych walkach powietrznych pomiędzy maszynami izraelskimi a syryjskimi MiG-ami. Izraelczycy na F-15 zestrzelili większość z 48 samolotów syryjskich, a sami stracili pięć maszyn. W 1981 roku izraelskie F-15 stanowiły eskortę rajdu na iracki reaktor Osirak pod Bagdadem. W 1991 roku amerykańskie i saudyjskie F-15 A i C zestrzeliły 34 irackie samoloty tracąc dwa, zaś F-15E były używane do atakowania celów naziemnych głównie na głębokim zapleczu. W tym czasie za sprawą zestrzelenia kilku Migów-25 został nazwany przez pilotów "Foxbat killer". Ogółem w walkach powietrznych F-15 zestrzeliły około 100 samolotów i śmigłowców tracąc co najmniej 8.
Awionika
W skład wyposażenia elektronicznego wchodzą m.in.:
- pokładowa stacja radiolokacyjna AN/APG-63 (od 1984 r. na kilkudziesięciu samolotach instalowano Hughes AN/APG-70 z F-15E),
- transponder IFF,
- system identyfikacji celu IFF,
- bezwładnościowy system nawigacyjny Litton ASN-109,
- radiowy system nawigacyjny TACAN Collins ARN-118,
- system do lądowania w oparciu o wskazania instrumentów pokładowych ILS,
- nadajnik UHF,
- urządzenie do szyfrowania łączności,
- systemy ostrzegawcze Loral ALR-56C i Magnavox ALQ-128,
- system przeciwdziałania elektronicznego ALQ-135 (wersje C i E).
- zasobniki systemu LANTIRN (Low Altitude Navigation and Targeting for Night) przenoszone w wersji E
Uzbrojenie
F-15D
- Działko: szybkostrzelne wielolufowe działko M61A1/A2 Vulcan 20 mm (wszystkie wersje)
- podwieszane powietrze-powietrze:
- AIM-9 Sidewinder,
- AIM-7 Sparrow,
- AIM-120 AMRAAM.
Typowym uzbrojeniem wersji myśliwskich A i C był zestaw 4 X AIM-7 i 4 X AIM-9, możliwym do zastosowania również w wersji E. Pociski AIM-7 zostały w latach 90. XX w. zastąpione nowocześniejszymi AIM-120. Możliwy jest wariant uzbrojenia powietrze-powietrze 8 X AIM-120 (A i C) lub 6 X AIM-120 (E)
- podwieszane powietrze-ziemia (wersja E):
- pociski rakietowe:
- AGM-65 Maverick,
- AGM-88 HARM,
- AGM-130,
- bomby:
- naprowadzane laserowo - GBU-10 i GBU-12,
- naprowadzane telewizyjnie - GBU-15
- naprowadzane z użyciem GPS - JDAM,
- kasetowe: Mk-20 Rockeye, CBU-87, CBU-89, CBU-97,
- swobodnie spadające: Mk83, Mk84.
W wersjach A i C uzbrojenia powietrze-ziemia nie stosowano.