Piotr Apostoł, Szymon Piotr, łac. Petrus, gr. Πέτρος Petros (petros = kamień), aram. כיפא Kefa (kefa = skała), scs. Sławnyj i wsiechwalnyj pierwowierchownyj apostoł Pietr (pontyfikat: 30? – ok. 67) – apostoł, uważany przez Kościół rzymskokatolicki za pierwszego papieża, męczennik chrześcijański, święty katolicki i prawosławny.

Żywot świętego 

Według ewangelii, Szymon, syn Jana, do ok. 30 – rybak z Kafarnaum w Galilei, następnie apostoł, uczeń Jezusa.

Św. Piotrowi przypisywane jest autorstwo dwóch listów (1. i 2.), włączonych do kanonu Nowego Testamentu.

W Nowym Testamencie

Losy Piotra opisują Ewangelie oraz Dzieje Apostolskie.

Według nich na wezwanie Jezusa Piotr porzucił swój zawód rybaka i został Jego uczniem. Kiedy jako pierwszy uznał Jezusa za Mesjasza, Ten nadał mu imię Piotr. Rzymskokatolicy uznają, że w ten sposób Piotr został uznany za skałę, na której miał być utworzony Kościół. Następnie Jezus powiedział "I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie".

W związku z proroctwem z księgi Izajasza 22,19–23, brzmiącym:

To mówi Pan do Szebny, zarządcy pałacu: Gdy strącę cię z twego urzędu i przepędzę cię z twojej posady, tegoż dnia powołam sługę mego, Eliakima, syna Chilkiasza. Oblokę go w twoją tunikę, przepaszę go twoim pasem, twoją władzę oddam w jego ręce: on będzie ojcem dla mieszkańców Jeruzalem oraz dla domu Judy. Położę klucz domu Dawidowego na jego ramieniu; gdy on otworzy, nikt nie zamknie, gdy on zamknie, nikt nie otworzy. Wbiję go jak kołek na miejscu pewnym; i stanie się on tronem chwały dla domu swego ojca.

w kręgach katolickich pojawia się argument, że Jezus nawiązując do tego proroctwa uczynił Piotra swoim namiestnikiem w przywróconym Królestwie Dawida, Kościele i że urząd ten jest dziedziczny, ponieważ tak samo jak po Eliakimie nastali kolejni zarządcy pałacu (klucze jako symbol władzy), tak i po Piotrze nastali, wg nich, kolejni papieże.

Jezus przepowiedział mu, że po swoim pojmaniu Piotr wyprze się Go trzykrotnie, co wg Ewangelii potwierdziło się. Podczas pojmania Jezusa usiłował go bronić atakując mieczem jednego z napastników i obcinając mu ucho. Według 21. rozdziału Ewangelii wg św. Jana, Jezus ponownie powierzył Piotrowi opiekę nad swoim Kościołem: "Paś baranki Moje".

Po Zesłaniu Ducha Świętego Piotr przewodził Kościołowi, a z nim jedenastu Apostołom.

Rodzina

Piotr miał żonę, wraz z nim też mieszkała jego teściowa. Andrzej Apostoł był jego bratem. W 1P 5,13 wspomina o "synu", Marku, chodzi jednak prawdopodobnie o Jana Marka, późniejszego ewangelistę.

Pobyt w Rzymie 

Pobyt Piotra w Rzymie, negowany przez niektórych badaczy, potwierdzać mogą słowa Piotra z 1 Listu : "Pozdrawia was ta, która jest w Babilonie", 1 P 5,13 za BT). Babilon w Apokalipsie jest symbolicznym określeniem Rzymu. Inne wczesne świadectwa pobytu Św. Piotra w Rzymie to dzieła Ireneusza, Tertuliana, Euzebiusza, Hegezypa, Cypriana, Dionizego, Gajusza, Klemensa Aleksandryjskiego, Orygenesa, Familiana, Ignacego z Antiochii, Klemensa Rzymskiego, a także niektóre apokryfy (np. gnostycka "Apokalipsa Piotra")

Istnieje także legenda mówiąca, że gdy w Rzymie rozpoczęły się prześladowania chrześcijan (za czasów Nerona), Piotr postanowił uciec z miasta. Wówczas ukazał mu się Jezus. Piotr spytał go, dokąd idzie (łac. Quo vadis, Domine?). Jezus miał mu odpowiedzieć "idę do miasta, aby mnie powtórnie ukrzyżowano". Wówczas Piotr zawrócił, a w miejscu tego wydarzenia postawiono kościół. To wydarzenie zawarł Henryk Sienkiewicz w powieści Quo vadis.

Tradycja głosi, że Piotr zginął w Rzymie na Wzgórzu Watykańskim. Zginął męczeńsko na krzyżu (na własną prośbę) głową w dół, ponieważ mówił iż nie jest godzien umrzeć jak Chrystus. Później w tym miejscu postawiono kościół, w którym złożono jego ciało. Dziś w tym miejscu stoi Bazylika św. Piotra.

Spory doktrynalne 

Według relacji biblijnej Piotr zmieniał podczas swojego życia zdanie dotyczące literalnego pojmowania części przepisów Prawa Mojżeszowego. Początkowo, Piotr unikał pogan i uważał, że nie mają oni udziału w Ewangelii. Pogląd ten uległ częściowej zmianie dopiero po wizji jaką otrzymał od Boga i po wizycie w domu Korneliusza, kilka lat po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa (Dzieje Apostolskie 10). Kilkanaście lat później apostoł Piotr wraz z innymi członkami kościoła jerozolimskiego przebywał wśród chrześcijan nawróconych spomiędzy pogan w Antiochii, bez okazywania jakiejkolwiek dyskryminacji. Dowiedziawszy się jednak o przybyciu wysłanników Jakuba (głowy Kościoła w Jerozolimie), zaczął się zachowywać tak, jakoby zachowywał ceremonialną czystość i nie jadał z poganami, a w jego ślad poszli inni, nawet Barnaba. Zobaczywszy to Paweł z Tarsu (głowa Kościoła w Antiochii) sprzeciwił się mu wprost nazywając jego zachowanie nagannym i obłudnym wygłaszając: "że człowiek nie jest usprawiedliwiany z uczynków Prawa, a tylko przez wiarę Jezusa" (List do Galatów Ga 2,11-16).

Chodzenie po wodzie 

Według Ewangelii Mateusza, Piotr po ujrzeniu chodzącego po wodzie Jezusa zaczął iść do niego także poruszając się po tafli wody (Mt 14:22-32). (Marek i Jan także wspominają o Jezusie, ale nie wspominają robiącego to samo Piotra).

Obmywanie stóp [

Według Ewangelii św. Jana, Piotr z początku odmówił obmywania swoich stóp Jezusowi podczas Ostatniej Wieczerzy. Jezus wtedy rzekł: Jeśli ja Cię nie wymyję, to żadna z części Twego ciała nie będzie ze mną. Na to Piotr odpowiedział: Panie nie myj tylko mych stóp, ale także dłonie i głowę.

Kult 

Ciało Apostoła spoczywa ok. 6 metrów pod ołtarzem w Bazylice św. Piotra w Watykanie we Włoszech.

Ikonografia: W ikonografii św. Piotr Apostoł przedstawiany jest jako łysiejący, siwy, brodaty starzec, w dłoni trzyma dwa klucze symbolizujące klucze Królestwa Bożego.
Inne atrybuty: anioł, kajdany, kogut, odwrócony krzyż, księga, łódź, zwój, pastorał, ryba, sieci, skała - stanowiące aluzje do wydarzeń w jego życiu, tiara w rękach. jeden lub parę kluczy.

Do Postaci Piotra odwołują się również liczne dzieła kultury. Do najbardziej znanych w literaturze polskiej należy powieść Quo vadis Henryka Sienkiewicza.

Dni obchodów: Główne święto św. Piotra (razem ze św. Apostołem Pawłem) - uroczystość liturgiczna w Kościele katolickim, obchodzona jest 29 czerwca. Natomiast 22 lutego Kościół wspomina katedry jego imienia.

Cerkiew prawosławna celebruje dni św. Piotra 29 czerwca/12 lipca i 30 czerwca/13 lipca oraz 16/29 stycznia tj.: 12 i 13 lipca wspominając Sobór dwunastu apostołów oraz 29 stycznia, jako Adorację okowów ap. Piotra.