Piotr Apostoł, Szymon Piotr, (łac. Petrus, gr. Πέτρος Petros (petra = skała), aram. כיפא Kefa (kefa = skała), scs. Sławny i wsiechwalnyj pierwowierchowny apostoł Pietr – apostoł, uważany przez Kościół katolicki za pierwszego papieża (pontyfikat: 30? – ok. 67), męczennik chrześcijański, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego.

Żywot świętego

Według ewangelii, Szymon był synem Jana (Jona), a bratem Andrzeja. Pochodził z Betsaidy nad jeziorem Genezaret. Do ok. 30 roku był rybakiem w Kafarnaum w Galilei, a następnie uczniem i apostołem Jezusa.

Św. Piotrowi przypisywane jest autorstwo dwóch listów (1. i 2.), włączonych do kanonu Nowego Testamentu.

W Nowym Testamencie

Losy Piotra opisują Ewangelie oraz Dzieje Apostolskie.

Według nich na wezwanie Jezusa Piotr wraz ze swym bratem Andrzejem, oraz synami Zebedeusza Janem i Jakubem porzucił zawód rybaka i został uczniem Jezusa i towarzyszem Jego działalności publicznej (zob. Mt. 4, 18-22; Mk 1, 16-20; Łk. 5, 1-11).

Piotr był jednym z najbardziej zaufanych uczniów Chrystusa. Wraz z Janem i Jakubem towarzyszył Chrystusowi na górze Tabor podczas Przemienienia (Mt. 17, 1-8; Mk 9, 1-7; Łk. 9, 28-36). Był świadkiem uzdrowienia córki Jaira (Mt. 9, 23-26; Mk 5, 35-43; Łk. 8, 49-56), oraz krwawej modlitwy w Getsemani (Mt. 26, 37-44; Mk 14, 33-40; Łk. 22, 41-46). W katalogach apostołów wymieniany jest zawsze na pierwszym miejscu (Mt. 10, 2; Mk 3, 16; Łk. 6, 14; Dz. Ap. 1, 13)

Był pierwszym apostołem, który uznał Jezusa za Mesjasza.

Złożone Piotrowi przez Chrystusa obietnice:

Otóż i Ja tobie powiadam: Ty jesteś Piotr [czyli Skała], i na tej Skale zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego, cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie (Mt 16,18-19)

legły u podstaw prymatu Piotra jako seniora Ludu Wybranego Nowego Przymierza, prawodawcy, a także nauczyciela (Dz 15,7) i pasterza Kościoła: (J 12, 15-17).

Jezus przepowiedział Piotrowi, że po swoim pojmaniu ten wyprze się Go trzykrotnie, co wg Ewangelii potwierdziło się. Podczas pojmania Jezusa usiłował go bronić atakując mieczem jednego z napastników i obcinając mu ucho. Według 21. rozdziału Ewangelii wg św. Jana, Jezus ponownie powierzył Piotrowi opiekę nad swoim Kościołem: "Paś baranki Moje".

Po Zesłaniu Ducha Świętego Piotr przewodził Kościołowi, a z nim jedenastu Apostołom.

Rodzina

Piotr miał żonę, wraz z nim też mieszkała jego teściowa. Andrzej Apostoł był jego bratem. W 1P 5,13 wspomina o "synu", Marku, chodzi jednak prawdopodobnie o Jana Marka, późniejszego ewangelistę.

Pobyt w Rzymie

Piotr Apostoł przedstawiony na witrażu w praskiej Katedrze św. Wita (w środku)

Pobyt Piotra w Rzymie, negowany przez niektórych badaczy, potwierdzać mogą słowa Piotra z 1 Listu : "Pozdrawia was ta, która jest w Babilonie", 1 P 5,13 za BT). Babilon w Apokalipsie jest symbolicznym określeniem Rzymu, choć, jako symbol niewoli i rozproszenia, może oznaczać także każde inne miejsce, w którym żyli chrześcijanie. Inne wczesne świadectwa pobytu Św. Piotra w Rzymie to dzieła Ireneusza, Tertuliana, Euzebiusza, Hegezypa, Cypriana, Dionizego, Gajusza, Klemensa Aleksandryjskiego, Orygenesa, Familiana, Ignacego z Antiochii, Klemensa Rzymskiego, a także niektóre apokryfy (np. gnostycka "Apokalipsa Piotra").

Istnieje także legenda mówiąca, że gdy w Rzymie rozpoczęły się prześladowania chrześcijan (za czasów Nerona), Piotr postanowił uciec z miasta. Wówczas ukazał mu się Jezus. Piotr spytał go, dokąd idzie (łac. Quo vadis, Domine?). Jezus miał mu odpowiedzieć "idę do miasta, aby mnie powtórnie ukrzyżowano". Wówczas Piotr zawrócił, a w miejscu tego wydarzenia postawiono kościół. To wydarzenie zawarł Henryk Sienkiewicz w powieści Quo vadis.

Tradycja głosi, że Piotr zginął w Rzymie na Wzgórzu Watykańskim. Zginął męczeńsko na krzyżu (na własną prośbę) głową w dół, ponieważ mówił, iż nie jest godzien umrzeć jak Chrystus. Później w tym miejscu postawiono kościół, w którym złożono jego ciało. Dziś w tym miejscu stoi Bazylika św. Piotra.

Spory doktrynalne

Według relacji biblijnej Piotr zmieniał podczas swojego życia zdanie dotyczące literalnego pojmowania części przepisów Prawa Mojżeszowego. Początkowo, Piotr unikał pogan i uważał, że nie mają oni udziału w Ewangelii. Pogląd ten uległ częściowej zmianie dopiero po wizji jaką otrzymał od Boga i po wizycie w domu Korneliusza, kilka lat po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa (Dzieje Apostolskie 10). Kilkanaście lat później apostoł Piotr wraz z innymi członkami kościoła jerozolimskiego przebywał wśród chrześcijan nawróconych spomiędzy pogan w Antiochii, bez okazywania jakiejkolwiek dyskryminacji. Dowiedziawszy się jednak o przybyciu wysłanników Jakuba (głowy Kościoła w Jerozolimie), zaczął się zachowywać tak, jakoby zachowywał ceremonialną czystość i nie jadał z poganami, a w jego ślad poszli inni, nawet Barnaba. Zobaczywszy to Paweł z Tarsu (głowa Kościoła w Antiochii) sprzeciwił się mu wprost nazywając jego zachowanie nagannym i obłudnym wygłaszając, że człowiek nie jest usprawiedliwiany z uczynków Prawa, a tylko przez wiarę w Jezusa (List do Galatów Ga 2,11-16).

Chodzenie po wodzie

Według Ewangelii Mateusza, Piotr po ujrzeniu chodzącego po wodzie Jezusa zaczął iść do niego także poruszając się po tafli wody (Mt 14:22-32). (Marek i Jan także wspominają o Jezusie, ale nie wspominają czyniącego to samo Piotra).

Obmywanie stóp

Według Ewangelii św. Jana, Piotr z początku odmówił obmywania swoich stóp Jezusowi podczas Ostatniej Wieczerzy. Jezus wtedy rzekł: Jeśli ja Cię nie wymyję, to żadna z części Twego ciała nie będzie ze mną. Na to Piotr odpowiedział: Panie nie myj tylko mych stóp, ale także dłonie i głowę.

Kult

Ciało Apostoła spoczywa ok. 6 metrów pod ołtarzem w Bazylice św. Piotra w Watykanie we Włoszech.

Ikonografia

W ikonografii św. Piotr Apostoł przedstawiany jest jako łysiejący, siwy, brodaty starzec, w dłoni trzyma dwa klucze (srebrny i złoty) symbolizujące klucze Królestwa Bożego.

Innymi atrybutami Apostoła są: anioł, kajdany, kogut, odwrócony krzyż, księga, łódź, zwój, pastorał, ryba, sieci, skała - stanowiące aluzje do wydarzeń w jego życiu, tiara w rękach.

Do Postaci Piotra odwołują się również liczne dzieła kultury. Do najbardziej znanych w literaturze polskiej należy powieść Quo vadis Henryka Sienkiewicza.

Dni obchodów

Główne święto św. Piotra (razem ze św. Apostołem Pawłem) - uroczystość liturgiczna w Kościele katolickim, obchodzona jest 29 czerwca. Natomiast 22 lutego Kościół wspomina katedrę tj. tron-krzesło na którym miał zasiadać Piotr papież.

Cerkiew prawosławna celebruje dni św. Piotra 29 czerwca/12 lipca i 30 czerwca/13 lipca oraz 16/29 stycznia tj.: 12 i 13 lipca (wspominając Sobór dwunastu apostołów) oraz 29 stycznia wg kalendarza gregoriańskiego, jako Adorację okowów ap. Piotra.

Patronat

Święty Piotr jest patronem m.in.:

• diecezji: w Rzymie, Berlinie, Lozannie
• miast: Awinionu, Biecza, Dusznik-Zdroju, Frankfurtu nad Menem, Genewy, Hamburga, Nantes, Poznania, Rygi, Rzymu, Trzebnicy
• zawodów: blacharzy, budowniczych mostów, kowali, kamieniarzy, marynarzy, rybaków, zegarmistrzów
• Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego

Święty Piotr jest również wzywany, jako orędownik podczas epilepsji, gorączki, febry, ukąszenia przez węże.