Harpie (gr. Άρπυια, Harpyia, l.mn. Άρπυιαι, Harpyiai, łac. Harpyia, Harpyiae, "porywaczki") w mitologii greckiej to uskrzydlone bóstwa wiatrów, najlepiej znane jako stworzenia kradnące jedzenie Fineusowi.

Harpie mogą także przynosić życie. Harpia była matką koni Achillesa – Ksantosa i Baliosa (Iliada XVI 160).

Hezjod (Teogonia) nazywa harpie "pięknowłosymi" stworzeniami. Obraz harpii jako brzydkiej, uskrzydlonej kobiety-ptaka powstał dość późno, wskutek pomylenia tych stworzeń z syrenami. Rzymscy i bizantyjscy pisarze uszczegółowili ten wizerunek. Na wazie w Muzeum Berlińskim harpia trzyma małą figurkę bohatera w każdym szponie, a jej głowa jest podobna do głowy Gorgony, z wybałuszonymi oczami, sterczącym językiem i kłami.

Mitologia 

Harpia w Monstrorum Historia, według Ulisse Aldrovandiego, Bolonia, 1642

Średniowieczne wyobrażenie harpii jako ptaka-kobiety

Harpie były siostrami Iris, córkami Taumasa i Elektry, córki Okeanosa.

Fineus, król Tracji, posiadał zdolność przepowiadania przyszłości. Zeus, zły na króla za to, że wyjawia za dużo tajemnic, postanowił go ukarać. Umieścił go na wyspie, gdzie było pełno jedzenia. Fineus nie mógł jednak się pożywić, gdyż za każdym razem, gdy brał jedzenie do ust, wyrywały mu je z rąk harpie. Potwory zanieczyszczały także żywność. Fineusa oswobodził Jazon i Argonauci.

Harpie często torturowały dusze złych ludzi w Tartarze. Były złośliwe, okrutne i brutalne. Żyły na wyspie Strofades. Były zazwyczaj personifikacją destrukcyjnej siły wiatru. Według tej tradycji stworzenia te były trzema siostrami: Aello ("Wichrowa"), Kelajno ("Czarna") – znana także jako Podarge ("Prędkonoga") i Ocypete ("Szybka w Locie").

Heraldyka 

W średniowieczu harpie, zwykle zwane "dziewiczymi orłami", były popularnymi motywami w heraldyce, zwłaszcza we Wschodniej Fryzji. Występują one m.in. na herbach Reitburga, Liechtensteinu i Cirkseny.

Teorie powstania

R.D. Barnett w swoim eseju "Ancient Oriental Influences on Archaic Greece" sugeruje, że wizerunek harpii pochodzi z ornamentów na brązowych kotłach z Urartu. Inni uczeni podają tę teorię w wątpliwość, gdyż bazuje ona na założeniu, że harpie to ptaki z ludzką głową, co nie jest zgodne z oryginalnymi mitami.

W swojej uskrzydlonej, ludzkiej formie, harpie nie różniły się od wielu innych greckich bóstw i jako takie nie potrzebują specjalnego wytłumaczenia dla swojego powstania. Późniejsza ptasia forma pochodzi najprawdopodobniej z połączenia ich wizerunku z wczesnymi opisami syren.

Harpie w kulturze 

Literatura:

• w "Eneidzie" w ks. III Eneasz opowiada Dydonie o swojej przygodzie na wyspie Strofadzie, gdzie Harpie nie pozwoliły mu i jego towarzyszom spożyć posiłku, a nadto przeklęły ich za uszczuplenie ich stad, mówiąc, że póty nie założą nowego grodu w Italii, póki nie doświadczą takiego głodu, że będą jeść stoły.
• harpie pojawiają się w "Boskiej komedii" Dantego, w XIII Pieśni Piekła, w siódmym kręgu, w miejscu, gdzie przebywają samobójcy,
• w "Burzy" Williama Szekspira duch Ariel przemienia się w harpię, by zanieść wiadomość swemu panu Prosperowi,
• harpie pojawiają się też w cyklu "Opowieści z Narnii", jako złe, demoniczne kobiety-ptaki służące złym mocom,
• pojawiają się w Bursztynowej Lunecie, gdy Lyra, Will oraz kawaler Tialys i lady Salmakia - Gallivespianie - stają przed wrotami do świata umarłych.

Gry komputerowe:

• seria Heroes of Might and Magic,
• Gothic,
• seria gier God of War,
• Puzzle Quest-Challenge of the Warlords.

Harpie w świecie rzeczywistym

Harpia wielka jest ptakiem nazwanym za mitologicznym stworzeniem.

Harpia