Zakon Braci Mniejszych (łac. Ordo Fratrum Minorum, pot. franciszkanie) - katolicka wspólnota zakonna grupująca zakony żebrzące. Pierwszy założony w 1209 przez św. Franciszka z Asyżu. Pierwotnie związany z plebejskim ruchem spirytuałów, którzy szczególny nacisk kładli na wartość ubóstwa, co było przyczyną konfliktów z hierarchią kościelną. Franciszkanie stworzyli nurt filozoficzno-teologiczny (szkoła franciszkańska), do której zaliczani są m.in: św. Antoni Padewski, św. Bonawentura, bł. Jan Duns Szkot, William Ockham, Roger Bacon i inni.

Wkrótce po śmierci założyciela zakonu wyróżniły się opcje braci "od wspólnoty": konwentualnych oraz zwolenników rygorystycznej interpretacji reguły: obserwantów dzielących na reformatów, bernardynów, alkantarzystów. W Polsce pierwszy klasztor franciszkański powstał w 1236 we Wrocławiu, a następny w 1237 w Krakowie.

Podział wspólnoty zakonnej

• I Zakon św. Franciszka - zakony męskie

1. Bracia Mniejsi
2. Bracia Mniejsi Kapucyni
3. Bracia Mniejsi Konwentualni

• II Zakon św. Franciszka - zakony żeńskie

1. Klaryski

• III Zakon św. Franciszka - zakony regularne męskie i żeńskie, oparte na III regule św. Franciszka oraz świeccy franciszkanie

1. Tercjarze

Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych

Franciszkanie
Pełna nazwa	Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych
Nazwa łacińska	Ordo Fratrum Minorum Conventualium
Skrót zakonny	OFMConv.
Założyciel	św. Franciszek z Asyżu
Data założenia	1209
Rok zatwierdzenia	1223
Przełożony	Marco Tasca

Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych (łac. Ordo Fratrum Minorum Conventualium) pot. franciszkanie, najważniejsze ośrodki w Polsce to klasztor w Niepokalanowie założony przez św. Maksymiliana Marię Kolbego oraz Kościół św. Franciszka z Asyżu w Krakowie, gdzie nieprzerwanie pracują od 1237. Od XIII w. są stróżami grobu i bazyliki św. Franciszka w Asyżu. Ważne ośrodki w Polsce to liczne klasztory w centrach miast, sanktuaria, parafie i wydawnictwa. Zaangażowani w działalność kulturalną (Fioretti), medialną (Radio Niepokalanów, TV Puls) i misyjną (co 4 brat mniejszy konwentualny pochodzący z polskiej prowincji pracuje poza granicami kraju), wśród młodzieży i osób uzależnionych.

Strój zakonny to czarny lub szary habit z kapturem przepasany białym sznurem (cingulum).

Podział Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Polsce

1. Prowincja św. Maksymiliana Marii Kolbego - Gdańsk
2. Prowincja bł. Jakuba Strzemię i św. Antoniego z Padwy - Kraków
3. Prowincja Matki Bożej Niepokalanej - Warszawa

Zakon Braci Mniejszych Kapucynów

Kapucyni
Pełna nazwa	Zakon Braci Mniejszych Kapucynów
Nazwa łacińska	Ordo Fratrum Minorum Capuccinorum
Skrót zakonny	OFMCap.
Założyciel	Matteo Serafini da Bascio
Data założenia	1525
Rok zatwierdzenia	1619
Przełożony	Mauro Jöhri

Zakon Braci Mniejszych Kapucynów (łac. Ordo Fratrum Minorum Capuccinorum) to zakon nawiązujący do tradycji życia pierwszych franciszkanów założony przez Matteo Serafini da Bascio. W 1528 formalnie wyodrębnili się, w 1619 zatwierdzeni przez papieża, a w 1681 przybyli do Polski. W okresie rozbiorów odgrywali ważną rolę jako działacze społeczni i niepodległościowi. Ważne ośrodki w Polsce to m.in. Ośrodek Apostolstwa Trzeźwości w Zakroczymiu.

Strój zakonny to kasztanowy habit z charakterystycznym długim kapturem przepasany sznurem (cingulum).

Podział Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów w Polsce

1. Prowincja św. Józefa Oblubieńca NMP - Kraków
2. Prowincja św. Wojciecha i św. Stanisława - Warszawa

Zakon Braci Mniejszych

Bernardyni, Obserwanci, Reformaci
Pełna nazwa	Zakon Braci Mniejszych
Nazwa łacińska	Ordo Fratrum Minorum
Skrót zakonny	OFM
Założyciel	Leon XIII (scalił gałęzie)
Data założenia	od 1517 (w zależności od gałęzi)
Rok zatwierdzenia	1897 scalenie gałęzi
Przełożony	José Rodríguez Carballo

Zakon Braci Mniejszych (łac. Ordo Fratrum Minorum) to zakon połączony w całość w 1897 pot. franciszkanie. W Polsce ze względów historycznych pot. obserwanci (reformaci, bernardyni, alkantarzyści), franciszkanie śląscy. W 1911 Watykan zakazał używania oficjalnie starych nazw w odniesieniu do wspólnoty braci mniejszych. Ważne ośrodki w Polsce to sanktuaria maryjne w Dukli, Kalwarii Zebrzydowskiej, Leżajsku, Panewnikach, Wambierzycach, sanktuaria świętych w Górze św. Anny, Prudniku, liczne parafie i specjalistyczne duszpasterstwa (akademickie, charytatywne, młodzieżowe) oraz Kustodia Ziemi Świętej. Każda prowincja posiada własne wyższe seminaria, a wywodzący się z nich naukowcy pracują w uniwersytetach krajowych i zagranicznych. Bracia mniejsi posiadają w Polsce kilka eremów (m.in. Dukla, Woźniki, na Śliwkuli k. Koniakowa).

Strój zakonny to brązowy habit przepasany białym sznurem (cingulum).

Podział Zakonu Braci Mniejszych w Polsce

1. Prowincja Wniebowzięcia NMP - Katowice
2. Prowincja Matki Bożej Anielskiej - Kraków
3. Prowincja Niepokalanego Poczęcia NMP - Kraków
4. Prowincja św. Franciszka z Asyżu - Poznań
5. Prowincja św. Jadwigi Śląskiej - Wrocław