W Gwiezdnych wojnach miecz świetlny to tradycyjna broń rycerzy Jedi, później używana także przez Mrocznych Jedi, w tym Sithów. Zbudowanie własnego miecza świetlnego jest jednym z ważnych etapów na drodze do uzyskania tytułu Rycerza Jedi. Zanim to nastąpi, młodzi uczniowie korzystają z mieczy treningowych, a z upływem czasu mistrz zdradza swojemu uczniowi tajniki budowy "prawdziwego" miecza.

Budowa i działanie 

Elegancka broń na bardziej cywilizowane czasy. - Obi-Wan Kenobi

Typowy miecz świetlny to dwudziesto-trzydziestocentymetrowej długości rękojeść wyposażona w emiter na jednym z końców. Po uruchomieniu miecza za pośrednictwem umieszczonego na rękojeści przycisku, emiter wytwarza ostrze energetyczne o długości około jednego metra. Broń ta może łatwo przeciąć większość znanych w Galaktyce materiałów. Ostrze może również służyć do odbijania wiązek z blastera.

Do materiałów i obiektów odpornych bądź częściowo odpornych na działanie miecza świetlnego należą:

• żelazo mandaloriańskie, niektóre specjalne stopy metali stosowane do konstrukcji okrętów kosmicznych - wyjątkowo odporne z natury
• niektóre typy osłon energetycznych
• niektóre typy broni białej wzmacnianej metodami alchemicznymi z użyciem Mocy
• cortosis - nietrwały metal występujący zazwyczaj w postaci rudy, który w zetknięciu z ostrzami większości mieczy świetlnych na pewien czas je dezaktywuje

Warianty 

Podstawowy typ miecza świetlnego to opisana powyżej broń o pojedynczym ostrzu. Znane są jednak odstępstwa od tej formy, spośród których najczęstsze to:

• Miecz o dwóch ostrzach wysuwających się z przeciwległych końców rękojeści (zazwyczaj około trzykrotnie dłuższej, niż w modelu "standardowym"). Niektóre z tego typu mieczy mogą być rozłączane i służyć jako dwie pojedyncze bronie.
• Krótki miecz stosowany przez niektórych mistrzów szermierki jako broń dodatkowa, trzymana w drugiej ręce.
• Miecze treningowe, o ostrzach wywołujących jedynie lekkie oparzenia.
• Liczne wersje indywidualne, dostosowane do specyficznej budowy fizycznej ich posiadaczy lub egzotycznych sposobów walki, np. krótki miecz Yody, ciężki Gorca lub szermiercze ostrze o zagiętej rękojeści Dooku.

Części miecza świetlnego 

• Rękojeść - jej dokładna budowa, materiał oraz wykończenie zależą w dużym stopniu od twórcy miecza oraz dostępności odpowiednich komponentów.
• Bateria - miecze świetlne budowane w okresie około 5000 lat BNH posiadały baterię zewnętrzną - noszoną zazwyczaj przez Jedi przy pasie i połączoną kablem z rękojeścią broni. W późniejszych odmianach tej broni bateria jest pojemna, mała i z reguły nie wystaje na zewnątrz obudowy. Bateria miecza świetlnego nie potrzebuje częstego ładowania, gdyż emitowana przez broń energia nie powraca do niej tylko w przypadku przecinania rozmaitych powierzchni itp.
• Kryształ główny - skupia i tworzy klingę miecza świetlnego, decyduje o wielu jej właściwościach, w tym o kolorze.
• Kryształy dodatkowe - mogą nadawać ostrzu inne specyficzne właściwości. Zdarzały się miecze świetlne, których właściciele montowali wewnątrz system pozwalający na zamianę lub włączenie w obwód dodatkowego kryształu - ostrze takiej broni mogło być dzięki temu na przykład wydłużane i skracane.
• Soczewka - jej celem jest ostateczne skupienie promienia przed wyemitowaniem go na zewnątrz miecza.
• Emiter - "system wylotowy" wpływający na szerokość oraz długość ostrza.
• Regulator mocy - umożliwia regulowanie przepływu mocy, a więc siły ostrza, co jest istotne podczas treningów uczniów Jedi.
• Włącznik - najczęściej spotykane to włączniki pozycyjne lub w formie przycisku; w niektórych mieczach puszczenie go powoduje wyłączenie ostrza, w innych - nie. Znany jest przypadek Mrocznego Jedi, który włączniki mieczy świetlnych umieszczał wewnątrz ich rękojeści - celem takiego działania było umożliwienie uruchamiania ich jedynie Mocą.
• Zaczep - nie jest tak istotny jak inne części, lecz przydaje się do przypinania miecza do pasa.

Kolory ostrzy

W filmach i większości innych źródeł z serii Gwiezdnych wojen postaci negatywne korzystają zazwyczaj z mieczy świetlnych o czerwonych ostrzach. Inne najpopularniejsze kolory, z reguły przysługujące bohaterom pozytywnym, to niebieski, żółty oraz zielony. Praktycznie jednak możliwe jest wykonanie miecza o ostrzu dowolnego widzialnego koloru - zależy to od wykorzystanych w jego budowie kryształów: głównego i dodatkowych. Do najrzadszych kolorów mieczy należą srebrny, złoty czy seledynowy.

Fani spekulują czasem o możliwości stworzenia miecza o ostrzu widocznym jedynie w podczerwieni lub nadfiolecie, brak jest jednak odniesień do takiej broni w jakichkolwiek źródłach oficjalnych. Całkowicie niemożliwe - z oczywistych powodów - jest natomiast skonstruowanie miecza świetlnego o czarnym kolorze ostrza, chociaż i takie spekulacje powstają w niektórych środowiskach fanów.

Miecze świetlne znanych postaci

okres Starej Republiki 

• Odan-Urr: zielony
• Darth Bane: czerwony (otrzymał od Kas'ima), fioletowy
• Exar Kun: niebieski, podwójny niebieski (po przejściu na Ciemną Stronę)
• Ulic Qel-Droma: zielony, niebieski, czerwony, żółty
• Cay Qel-Droma: zielony
• Ajunta Pall: czerwony
• Freedon Nadd: krótki pomarańczowy
• Tulak Hord: czerwony
• Marka Ragnos: czerwony lub fioletowy
• Ludo Kressh: czerwony
• Naga Sadow: czerwony
• Tott Doneeta: fioletowy
• Andur Sunrider: zielony
• Nomi Sunrider: zielony
• Vima Sunrider: szkarłatny
• Revan: czerwony i fioletowy (stracony podczas wojen mandaloriańskich), po powrocie na jasną stronę niebieski (wdł wizji Durona Qel-Dromy)
• Darth Malak: czerwony
• Darth Bandon: podwójny czerwony
• Bastila Shan: żółty, podwójny żółty, podwójny czerwony (podczas służby po Ciemnej Stronie Malakowi), podwójny zielony (po powrocie na Jasną Stronę)
• Juhani: czerwony, niebieski
• Jolee Bindo: zielony
• Vrook Lamar: zielony
• Zez-Kai Ell: podwójny fioletowy
• Kavar: dwa niebieskie (jeden o krótkim ostrzu)
• Atris: jako Mroczna Jedi czerwony; nie wiadomo o poprzednim, uważa się,że niebieski
• Darth Nihilus: czerwony
• Darth Traya: czerwony, niebieski (w wizji Wygnanej Jedi), trzy fioletowe (pojedynek na Malachorze V, utrzymywała je przy pomocy Mocy
• Darth Sion: czerwony
• Visas Marr: czerwony

ostatnie dekady istnienia Republiki

• Obi-Wan Kenobi: niebieski, zielony, niebieski, niebieski, niebieski
• Qui-Gon Jinn: zielony
• Xanatos: czerwony
• Yoda: krótki zielony

• Mace Windu: niebieski, fioletowy
• Plo Koon: żółto-pomarańczowy, niebieski
• Depa Billaba: szkarłatny, niebieski, zielony
• Ki-Adi-Mundi: fioletowy, zielony, niebieski,zielony,niebieski
• Aayla Secura: dwa miecze, po jednym w każdej ręce (fioletowy i zielony),niebieski
• Shaak Ti:fioletowy,niebieski,zielony
• Kit Fisto: zielony
• Echuu ShenJon: zielony, niebieski
• Eeth Koth: niebieski
• Agen Kolar: zielony, niebieski
• Saesee Tiin: zielony
• Luminara Unduli: zielony
• Barrissa Offee: niebieski
• Adalbert Cheller: niebieski
• Sora Bulq: niebieski, dwa krótkie niebieskie
• Bol Chatak: zielony
• Roan Shryne: niebieski, zielony (zabrany Siademowi Forte po jego śmierci)
• Darth Maul: podwójny czerwony
• Hrabia Dooku: zielony, niebieski, czerwony o wygiętej rękojeści, przystosowany do metod szermierczych wykorzystywanych przez Hrabiego
• Quinlan Vos: zielony, czerwony (podczas służby u Hrabiego Dooku), zielony
• Asajj Ventress: dwa: niebieski i zielony, dwa czerwone o wygiętych rękojeściach
• Qymaen jai Sheelal: miecze pokonanych Jedi, a także miecz Mistrza Sifo-Dyas
• Darth Sidious: czerwony, czerwony (wykorzystany podczas walki Sidiousa z mistrzem Yodą w senacie)
• Anakin Skywalker: niebieski, zielony, niebieski, czerwony (jako Darth Vader)
• Thono: zielony
• Soon Baytys: niebieski
• Adi Gallia: niebieski
• Yaddle: zielony

Rebelia, Nowa Republika i czasy późniejsze 

• Luke Skywalker: niebieski (odziedziczony po ojcu), zielony (zbudowany własnoręcznie na Tatooine w roku 3 ABY) zielony i o połowę krótszy fioletowy
• Kyle Katarn: zielony, pomarańczowy, niebieski
• Gorc (Jedi): miecz trzykrotnie dłuższy i grubszy, niż standardowy (zarówno rękojeść, jak i ostrze)
• Corran Horn: srebrny, początkowo o zmiennej długości ostrza
• Mara Jade Skywalker: fioletowy, niebieski, niebieski i o połowę krótszy zielony
• Leia Organa Solo: zielony, niebieski, szkarłatny
• Kyp Durron: fioletowy, czerwono-fioletowy
• Jacen Solo: zielony,czerwony
• Jaina Solo: fioletowy
• Anakin Solo: fioletowy
• Tahiri Veila niebieski
• Rosh Penin: żółty, czerwony
• Tavion: czerwony, czerwony
• Desann: czerwony (z kolczastą rękojeścią)
• Jaden Korr: - (wybierany w trakcie gry)
• Jerec: zielony (jako Jedi), czerwony (jako Sith)
• Hethrir: turkusowy, podwójny czerwony
• Zekk: czerwony, zielony * Ben Skywalker: niebieski
• Thann Mitric: turkusowy
• Kolir:niebieski
• Lowbacca:brązowy