Aktor – osoba wcielająca się w jakąś postać lub uczestnicząca w jakimś zdarzeniu (w naukach społecznych to człowiek lub grupa ludzi o określonej roli w społeczeństwie lub organizacji).
Historia
Pierwsza informacja o występach aktorskich pochodzi z 534 roku p.n.e., kiedy to Tespis, grecki poeta i aktor, twórca tragedii, w swych dziełach obok chórów wprowadził pierwszego aktora. Przedstawienie prawdopodobnie odbyło się 23 października (zmiany w kalendarzu utrudniają dokładną ocenę) i jak głosi legenda, sam stanął na scenie Teatru Dionisosa, stając się pierwszą osobą, która wypowiedziała tekst nie w trzeciej osobie, ale jako postać z przedstawienia. Zrewolucjonizowało to natychmiast sposób prezentowania opowieści. Przed jego występem używano chórów, narratora, ale nikt nie odgrywał roli postaci. Pomiędzy aktorem a chórem lub aktorem a koryfeuszem zaistniała możliwość prowadzenia dialogu, a więc mógł się pojawić konflikt dramatyczny. Legenda teatralna mówi, że Tespis nadal istnieje, jako złośliwy duch, a katastrofy teatralne przypisuje się jego ingerencji. Drugiego aktora wprowadził Ajschylos, a trzeciego aktora - Sofokles.
Sztuka aktorska
Od aktorów oczekuje się zwykle całego zestawu umiejętności, między innymi dobrej emisji głosu, dykcji, wyrazistości ruchu i mimiki, zdolności analizowania i rozumienia tekstu dramatycznego, zdolności wywoływania i odgrywania uczuć. Obecnie nie przykłada się specjalnej wagi do cech fizycznych, przestały obowiązywać kanony piękna, które zresztą podlegały przemijającej modzie. Zwykle dobrzy aktorzy są wyszkoleni w śpiewie, tańcu, improwizacji, obserwacji i naśladowaniu, walce scenicznej i odgrywaniu tekstów klasycznych, posługiwaniu się dialektem i gwarą. Wielu aktorów bierze udział w długotrwałych kursach i uczęszcza do szkół pozwalających rozwinąć takie umiejętności. Szkoły te mają często bardzo różne filozofie i metodologie artystyczne.
Pionierzy nowoczesnej sztuki aktorskiej to m.in. Konstanty Stanisławski, Lee Strasberg, Uta Hagen, Stella Adler i Sanford Meisner.
Aktorstwo a płeć
W przeszłości pojęcie aktor ograniczało się jedynie do mężczyzn. W starożytności i średniowieczu uważano, że występowanie na scenie upadla kobietę. Dopiero w XVII w. zaprzeczyli temu Wenecjanie i kobiety zaczęły powszechnie brać udział w przedstawieniach. W czasach Szekspira role kobiet odgrywali mężczyźni i chłopcy, chociaż istnieją dowody na potajemne występowanie kobiet przebranych za mężczyzn.
Aktorki czasem występują w rolach młodych chłopców, ponieważ pod pewnymi względami chłopiec bardziej jest podobny do dorosłej kobiety niż dorosłego mężczyzny. W angielskich teatrach rola "Piotrusia Pana" jest tradycyjnie odtwarzana przez kobietę. Dorosły w roli dziecka występuje częściej w spektaklu niż w filmie. Wyjątkiem jest dubbing w filmach animowanych, gdzie głosy chłopców są zwykle zarezerwowane dla kobiet.
Długie korzenie w Wenecji ma tradycja grania przeciwnej płci dla efektu komicznego. Większość komedii Szekspira zawiera elementy przebierania się. W filmowych rolach wymagających gry w roli kobiety wystąpili Dustin Hoffman i Robin Williams.
Muzyk - osoba zajmująca się wykonywaniem lub tworzeniem (kompozytor) muzyki za pomocą instrumentów muzycznych, głosu ludzkiego, głosów zwierząt i innych efektów akustycznych (uderzanie młotem w kowadło) itp.
Kompozytor (łac. compositor) - twórca utworu muzycznego. Terminu kompozytor używa się z reguły wobec twórców używających notacji muzycznej w przeciwieństwie do tzw sound designerów (ang. dosł. 'projektantów dźwięku').
Historia
Starożytne Chiny
Muzyka miała charakter symboliczny, każdy instrument symbolizował jakieś zjawisko, stronę świata, porę roku czy substancję. Ważna była barwa instrumentu. Powstało Cesarskie Biuro Muzyki oraz Cesarska Akademia Muzyki.
Mezopotamia
Wierzono, że muzyka jest integralnym składnikiem wszechświata (zobacz teoria harmonii sfer). Powstawały psalmy i hymny, muzyków kształcono w specjalnych szkołach. Popularna była także teoria etosu.
Starożytna Grecja i Rzym
- Muzyka traktowana jako nauka;
- Teoria etosu;
- Teoria harmonii sfer;
- Katharsis;
- Mimesis;
- Powstaje muzyka chóralna;
- Dramaty, Dramat rzymski, Komedie oraz Dramaty satyrów;
- Przewaga muzyki świeckiej.
Źródła: Małgorzata Kowalska - 'ABC historii muzyki'
Producent filmowy - przedsiębiorca filmowy. Producent jest głównym inwestorem produkcji filmowej. Zatrudnia wszystkie potrzebne osoby do jego produkcji i zapewnia sprzęt oraz środki materialne. Po wyprodukowaniu filmu jest właścicielem praw autorskich i głównym beneficjentem ewentualnych dochodów z jego sprzedaży.
Jego wpływ na kształt artystyczny filmu może być bardzo różny, zależy to w głównej mierze od stosunków między nim, reżyserem, scenarzystą, aktorami i innymi osobami realizującymi film. Jedni producenci kontrolują i wpływają na film bezpośrednio, inni zawierzają reżyserowi pozwalając mu na swobodną realizację jego wizji artystycznej. Czasami zdarza się też, że reżyserzy, aby zapewnić sobie swobodę artystyczną stają się własnymi producentami.
Dawniej producentem filmowym nazywano osobę spełniającą w gruncie rzeczy rolę współczesnego kierownika produkcji filmowej, tj. osoby organizującej na bieżąco produkcję filmową poprzez zarządzanie ekipą techniczną, gromadzenie odpowiedniego sprzętu i rekwizytów, zapewnianie cateringu, transportu i noclegu dla osób realizujących film itp.
Producent muzyczny - osoba odpowiedzialna za całokształt nagrania muzycznego.
Do zadań producenta muzycznego należy:
- czuwanie nad doborem, interpretacją i aranżacją nagrań
- nadzór nad nagraniem
- często współpraca z realizatorem dźwięku
- scalanie w jeden twór odrębnie nagranych partii, ścieżek dźwiękowych czy solowych wykonań
W przypadku muzyki elektronicznej, oraz współczesnej muzyki pop pojęcie producenta najczęściej kryje za sobą całościowe wyprodukowanie utworu, od pierwszej nuty, poprzez kompozycję, aranżację, miks aż po finalny mastering.
Dialogista - osoba zawodowo zajmująca się tłumaczeniem lub opracowywaniem ścieżki dialogowej w filmach. Termin dialogista w odniesieniu do dialogów filmowych jest najczęściej kojarzony z dubbingiem, jednak odnosi się on również do opracowywania dialogów w formie napisów oraz voice-over, potocznie zwanych "szeptankami" (czytane przez lektora).