Stadion (z języka starogreckiego στάδιον termin oznaczający miejsce, w którym ludzie stoją) – budowla sportowa (najczęściej otwarta), przeznaczona do rozgrywania zawodów w różnych dyscyplinach sportu i innych masowych imprez widowiskowych lub komercyjnych (targi).

Do lat 90. XX wieku jej główną cechą charakterystyczną była otwartość bryły (tj. brak dachu) - w odróżnieniu od hal sportowych - jednak od pewnego czasu, obiekty tego typu posiadają również pełne zadaszenie, najczęściej mobilne. Jednak, nie jest ono zawsze rozsuwalne: nowoczesny stadion w Sapporo z wysuwaną murawą na zewnątrz, lub pierwszy stadion zbudowany z zadaszeniem: Astrodome w Houston, czy Superdome w Nowym Orleanie, Metrodome w Minneapolis, RCA Dome w Indianapolis, Georgia Dome w Atlancie, Alamodome w San Antonio, czy nieistniejący już Kingdome w Seattle – wszystkie te budowle stanowią raczej nie hale widowiskowo-sportowe, lecz duże stadiony z nierozsuwalnym, permanentnym, często prześwitującym zadaszeniem, które to można wykorzystać jako hale).

Obecnie w skład stadionu sportowego wchodzą: widownia otaczająca boisko o nawierzchni trawiastej lub sztucznej, samo z kolei czasami otoczone bieżnią lekkoatletyczną, bądź torem żużlowym, oraz szeroko pojęte zaplecze i infrastruktura towarzysząca, np. pomieszczenia techniczne, socjalne, administracyjne, handlowe, usługowe, monitoringu, dla potrzeb telewizji, itp.

Nowsze w pełni zadaszone stadiony są najczęściej dostosowane do ustawiania w różnorakich konfiguracjach, gdzie elementy budowli bywają dołączane lub usuwane, w zależności od potrzeb aktualnego widowiska (np. motocross, koszykówka, hokej na lodzie, piłka nożna, biegi na torze, cyrk, konwencje polityczne, koncerty muzyczne, targi, nawet ewakuacja ludności jako tymczasowe schronisko podczas klęski żywiołowej (Superdome w Nowym Orleanie, w czasie powodzi spowodowanej huraganem Katrina).

Systematyka

Dominują w architekturze dwa typy stadionów:

• wielofunkcyjne – przeznaczone do przeprowadzania rywalizacji w więcej niż jednej dyscyplinie sportu. Najczęściej spotykane zestawienia to:
  • piłkarsko-rugbiarsko-lekkoatletyczne,
  • piłkarsko-rugbiarskie,
  • piłkarsko-lekkoatletyczne,
  • piłkarsko-żużlowe,
  • rugbiarsko-lekkoatletyczne.
• jednofunkcyjne – skonstruowane dla specyfiki jednego sportu, np. piłkarskie, rugbiarskie, futbolowe, hokejowe, lekkoatletyczne, żużlowe, tenisowe, baseballowe.

Architektura i konstrukcje

Współczesne stadiony dość znacznie różnią się od obiektów tego typu, budowanych w starożytności, czy w XX wieku. Niegdyś stanowiły je najczęściej budowle oparte na naturalnym, bądź sztucznym nasypie ziemnym, na którym lokowano miejsca dla widzów i dojścia do nich (korona stadionu), zaś w powstałej niecce tworzono arenę. Niektóre stadiony posiadały trybuny drewniane, bądź drewniano-murowane, jednak z uwagi na dostępne wówczas technologie pojemność ich trybun nie była zbyt wielka. Spotykano wówczas również (zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych) tzw. stadiony czasowe, budowane na czas wielkich imprez masowych i demontowane po ich zakończeniu. Obiekty tego typu miały służyć przede wszystkim przeprowadzeniu zawodów i umożliwieniu ich oglądania, dlatego trybuny spełniały jedynie swą podstawową funkcję. Infrastrukturę towarzyszącą - jeśli występowała - lokowano poza koroną stadionu.

Obecnie, stadiony czasowe przeżywaja swoisty renesans w nowym wcieleniu technicznym, jako że stadion lekkoatletyczny dla potrzeb igrzysk olimpijskich w Londynie w 2012 ma byc takowym, a jego w większości zdemontowana widownia, po igrzyskach ma zostać przewieziona i wykorzystana w następnych igrzyskach olimpijskich gdzie indziej, być moze w Chicago. Względy ekonomiczne przemawiają za pomniejszeniem wybujałego kosztu incenizacji igrzysk, który to wzrósł monstrualnie przez laty. Ruch olimpijski obecnie pragnie udostępnić organizację igrzysk olimpijskich uboższym miastom i nawet krajom trzeciego świata.

Obecnie stadion jest nierzadko swoistym multipleksem, bowiem celem inwestora, właściciela lub zarządcy, a także organizatora imprezy jest przyciągnięcie widza i zatrzymanie go na obiekcie jak najdłużej. Służyć ma temu takie zaprojektowanie budowli, by na możliwie jak najmniejszej powierzchni ulokować jak najwięcej jej segmentów o maksymalnie różnym przeznaczeniu. Stosowane są ponadto najnowsze rozwiązania techniczne: konstrukcje żelbetowe, szklane, elewacje z zadaszeniem z podświetlanych, nadmuchiwanych poduszek z folii ETFE, czy systemy monitujące i sterujące, by eksploatacja obiektu wymagała jak najmniejszych nakładów. Trybuny oprócz swej podstawowej funkcji muszą mieścić całą masę infrastruktury towarzyszącej. Niezwykle ważnym stało się całkowite okalanie areny, czyli umiejscowienie widowni ze wszystkich jej stron, a także maksymalnie zbliżenie trybun do niej. Pozwala to na zaoszczędzenie miejsca, poprawę widoczności i powstanie dodatkowych przestrzeni zamkniętych do zagospodarowania. Mając na uwadze komfort widzów warunkiem bezwzględnym nowoczesnych konstrukcji stało się zadaszenie a nawet klimatyzacja widowni, a w celu uniezależnienia zmagań sportowych od warunków atmosferycznych - również całkowite zadaszenie obiektu.

Stadion, a osoby niepełnosprawne 

Międzynarodowy Komitet Olimpijski wymaga, aby 1,5% miejsc na stadionie było przystosowane dla osób niepełnosprawnych. Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski wymaga, aby 3% miejsc na stadionie było przystosowane dla potrzeb osób niepełnosprawnych

Hala – jest to duże, przestronne pomieszczenie albo budynek o podziale nawowym. W zależności od przeznaczenia może pełnić różne funkcje:

• hala przemysłowa, fabryczna – pomieszczenie lub budynek przeznaczony na cele produkcyjne, magazynowe itp. Budowana najczęściej jako konstrukcja szkieletowa jedno- lub wielonawowa. Z halą przemysłową związane są także biura, pomieszczenia socjalne (np. szatnie, umywalnie itp.). Te pomieszczenia mogą znajdować się wewnątrz hali (np. na i pod antresolą), albo w budynku przylegającym do hali
• hala widowiskowa, sportowa – jest to najczęściej budynek o zwartej formie konstrukcyjnej. Zawiera w sobie pomieszczenie (halę), w którym umieszczone są miejsca dla widzów (widownię), powierzchnia, na której odbywają się zawody sportowe (np. boisko), występy artystyczne itp. Najczęściej pod widownią ustawioną amfiteatralnie umieszcza się szatnie, natryski i inne pomieszczenia związane z pełnioną przez budynek funkcją. Konstrukcja takiego budynku, to najczęściej szkielet z ciekawie rozwiązanym dachem.
• hala handlowa lub targowa – budowana jako pomieszczenie wielonawowe, o równej wysokości naw albo jedno, przestronne pomieszczenie.