Watykan, Państwo Miasto Watykańskie (wł. Città del Vaticano, Stato della Città del Vaticano, łac. Status Civitatis Vaticanae) – państwo-miasto europejskie, enklawa w Rzymie. Najmniejsze państwo świata pod względem powierzchni.

Watykan to siedziba najwyższych władz Kościoła rzymskokatolickiego, gdzie rezyduje papież. Jest połączony unią personalną i funkcjonalną ze Stolicą Apostolską (łac. Sedes Apostolica, Sancta Sedes). Obywatele Watykanu to głównie dygnitarze kościelni, księża, zakonnice i Gwardia Szwajcarska. Oprócz tego do pracy przychodzi około 3000 osób mieszkających poza murami Watykanu (pracownicy poczty, radia, gazety, sklepów, dworca kolejowego i służby medycznej). Obywatelstwo watykańskie jest wyłącznie czasowe. Kardynałowie otrzymują je na czas pobytu w Rzymie.

Historia

Historia Wzgórza Watykańskiego sięga IV wieku, kiedy cesarz rzymski przekazał biskupom Rzymu jeden z pałaców. Państwo Kościelne, władane przez papieży, powstało później. Jego początek związany był z tzw. donacją Konstantyna, który miał darować papieżom Rzym wraz z okolicami. Państwo to utrzymało się do 1870, kiedy to armia króla Włoch Wiktora Emanuela II włączyła je do nowo powstającego Królestwa Włoch. Papież nie zgodził się z tą decyzją i ogłosił się więźniem Watykanu. Dopiero w 1929 faszystowski rząd włoski Benito Mussoliniego i Stolica Apostolska podpisali tzw. traktaty laterańskie, kończące spór i gwarantujące istnienie państwa Watykańskiego w obrębie pałacu i ogrodów watykańskich.

Początkowo siedzibą papieży nie był sam Watykan lecz Lateran. Watykan był miejscem pielgrzymek do Grobu św. Piotra. W pobliżu już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa zbudowano klasztory, przytułki i schroniska. Powstały też liczne kramy kupieckie obsługujące podróżujących. Pierwsze umocnienia obejmujące bazylikę św. Piotra i Mauzoleum Hadriana zostały zbudowane podczas pontyfikatu papieża Leona IV pod koniec IX wieku. Watykan stał się miejscem, gdzie papież mógł się schronić przed najeźdźcami. Przeniesienia siedziby papieskiej do Watykanu dokonał Grzegorz XI 17 stycznia 1377 po powrocie z Awinionu, kiedy zastał Pałac Laterański w ruinie. W połowie XV wieku papież Mikołaj V powiększył i upiększył budowle watykańskie, założył również Bibliotekę Watykańską. Jego następcy kontynuowali rozbudowę Watykanu – Sykstus IV wzniósł Kaplicę Sykstyńską (1475-1483), Aleksander IV wybudował wieżę nad kaplicą (Torre del Borgia), Juliusz II natomiast zatrudnił Bramantego do zbudowania nowej Bazyliki św. Piotra.

Topografia miasta i budowle 

Całe terytorium państwa watykańskiego od trzech stron otoczone jest murami. W kraju znajduje się zespół pałacowo-kościelny z Bazyliką świętego Piotra, placem św. Piotra, pałacem oraz wiele gmachów galerii, muzeów i budynków administracyjnych. Watykan posiada też Papieską Akademię Nauk i Obserwatorium Watykańskie założone w 1572 roku, oraz Ogrody Watykańskie. Niektóre części Rzymu należą do Watykanu np: 5 uniwersytetów, wiele kościołów, Bazylika Laterańska, Biblioteka Laterańska.

Atrakcje turystyczne

• renesansowo-barokowy kompleks Bazyliki św. Piotra
• Muzea Watykańskie
  • Muzeum Broni w dawnym więzieniu
  • Pinakoteka
  • Museo Chiaramonti
  • Museo Sacro
  • Museo Pio Clementino
  • Museo Missionario-Etnologico
  • Appartamento Borgia
• Kaplica Sykstyńska ze słynnymi freskami Michała Anioła
• Obelisk Amenemhata II ku czci boga słońca (w centrum Placu św. Piotra)

• Brama św. Piotra
• Brama dzwonnicy
• Fontanna orła
• Pałac Sykstusa V
• Pałac Grzegorza XIII
• Wieża Mikołaja V
• Dziedziniec Gwardii Szwajcarskiej
• Pałac Belwederski
• Poczta Główna
• Mury Leoniańskie