Wszystko - Ustrzyki Dolne

Strona startowa
Kontakt
Księga gości
Technika
Historia
Astronomia
Podział administracyjny
Państwo
Muzyka
Zwierzęta
Rośliny
Mitologia
Malarstwo
Wrestling
Piłka Nożna
Zespół muzyczny
Film
Kabaret
Partia Polityczna
Polityka
Siły Zbrojne, Wojsko
Zasoby naturalne
Medycyna
Papież
Religia, Związek wyznaniowy
Firma, Przedsiebiorstwo, Koncern, Korporacja, Spółka
Serial Telewizyjny, Telenowela
Hutnictwo
Plemię, Wielkie Plemię
Wieżowiec
Rolnictwo
Czasopismo, Gazeta
Święci, Błogosławieni i Słudzy Boży
Literatura
Miasto, Wieś, Osada
=> Kolbuszowa
=> Ustrzyki Dolne
=> Boguchwała
=> Kolbuszowa Dolna
=> Kolbuszowa Górna
=> Werynia
=> Nowa Wieś
=> Bukowiec
=> Zarębki
=> Mazury
=> Kosowy
=> Cmolas
=> Majdan Królewski
=> Niwiska
=> Raniżów
=> Dzikowiec
=> Mechowiec
=> Wilcza Wola
=> Polańczyk
=> Wołkowyja
=> Hadykówka
=> Jagodnik
=> Ostrowy Baranowskie
=> Ostowy Tuszowskie
=> Poręby Dymarskie
=> Toporów
=> Trzęsówka
=> Domatków
=> Kupno
=> Przedbórz
=> Widełka
=> Kłapówka
=> Świerczów
=> Huta Przedborska
=> Poręby Kupieńskie
=> Baranów Sandomierski
=> Sulęcin
=> Strzelce Krajeńskie
=> Nashville
=> Addis Abeba
=> Kair
=> Bratysława
=> Rzeszów
=> Warszawa
=> Kraków
=> Londyn
=> Moskwa
=> Paryż
=> Meksyk (miasto)
=> Tokio
=> Seul
=> Nowy Jork
=> Chicago
=> Los Angeles
=> San Francisco
=> Las Vegas
=> San Diego
=> Malibu
=> El Paso
=> Madryt
=> Lizbona
Pisarz; Poeta; Dramaturg
Imię
Książęta, Królowie,Cesarze, Prezydenci, Premieerzy, Ministrowie, Politycy
Rody,Dynastie
Gra komputerowa
Kościół (budynek) i Cerkiew (budybek)
Narkotyk
Transatlantyk (statek)
Fantastyka
Chemia
Fundacja
Skoki Narciarskie
Zamek, pałac
Stadion, Hala
Wielka Rzeczpospolita
Chorby
Sporty Walki, sztuki walki
Reality Show
Synagoga
Ankiety
Portal Internetowy, Strona intrnetowa
Organizacja, początki, początki,teologia i liturgia
Aktor, Muzyk, Kompozytor, Producent filmowy, Producent muzyczny, Dialogista
Uniwersytet, Politecjnika, Akademia, Szkoła wyższa
Album, Singiel
Filozofia
Telewizja publiczna, Telewizja
Patriarcha
Matematyka, Logika
Język (mowa)
Kopalnie
Prawo
Informatyka
Szkoła Podstawowa, Gimnazjum, Liceum Ogólnokrzałcące, Technikum, Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Liceum Profilowane
Dziennikarz, Publicysta,
Fizyka
Biologia
Ekonomia
Elektrownia, Elektrociepłownia, Ciepłownia
Zakon
Charakterystyki postaci
Psychologia, Psychiatria, Seksuologia
Komiks
Rzemiosło
Fikcyjne Organizacje i Organy władzy
Skala Termometryczna
Gatunek Muzyczny
Fikcyjne Konflikty zbrojne i bitwy
Waluta
Zawód
Architektura
Inżynieria
Plac, Rynek
Meczet
Kopalnia
Cmentarz, Kirkut, Mizar
Klasztor, Monastyr, Ławra, Klasztor buddyjski
Pisarz, Poeta, Dramaturg
Boks
Karty do gry



 

Ustrzyki Dolne (ukr. Устрики Долішні, ros. Устрики Дольные) – miasto w woj. podkarpackim, stolica powiatu bieszczadzkiego, położone nad rzeką Strwiąż. Jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Ustrzyki Dolne.

W latach 1944-1951 miasto należało do Związku Radzieckiego (znalazło się w Polsce w ramach umowy o zamianie granic). W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. krośnieńskiego.

Leży na wysokości ok. 480 m n.p.m., na trasie małej i dużej pętli bieszczadzkiej.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 9571 mieszkańców.

Historia 

W 1502 r. król Jan Olbracht oddał okolice Ustrzyk Dolnych w dzierżawę Iwonii Janczonowiczowi herbu Przestrzał rodem z Siedmiogrodu, za zasługi położone w czasie wojny bukowińskiej. W 1509 r. Iwonia Unihowski herbu Przestrzał protoplasta rodu Ustrzyckich lokował wieś Ustrzyki, wtedy nazwaną Ustryk ( wioski leżącej u zbiegu dwóch strumieni (bezimiennych), a mieszkańcy nazywali ją po staropolsku “UST” czyli ujście, “RZYKI” czyli rzeki, a stąd nazwa wsi Ustrzyki albo ujscie rzeki ), od której jego ród przyjął później miano Ustrzyckich. Dla Emeryka Ustrzyckiego ok. 1505 r. nadano wójtostwo i ziemie Ustrzyk Dolnych , obejmujacych miejscowości Jasień, Równia, Zamłynie, Strwiążyk i cześć Ustianowej. W roku 1667 (Maciej) Stanisław Ustrzycki- sędzia sanocki, poseł na Sejm w 1670 r., komisarz (wyznaczony do monety srebrnej ułożenia w swoich dobrach w 1676r., w Jasieniu kościół farny wystawił, co aprobowała Konstytucja 1667r”.

W roku 1667 Sejm za zasługi i fundację kościoła w Jasieniu zezwolił Maciejowi Stanisławowi Ustrzyckiemu na zamianę Ustrzyk Dolnych za Ustrzyki Górne. W 1670 roku zatwierdził Król Jan Kazimierz przywilej i powstała tu gmina królewska i parafia. Ród Ustrzyckich staje się dziedzicem tych ziem. Majątek w rękach Ustrzyckich pozostał do poł. XVIIIw., później przeszedł na własność Mniszchów, w XIX w. Piaseckich i Laskowskich, w XX w. Nanowskich. Stanisław Ossoliński drugi syn Mikołaja po bracie starosta piotrkowski, w 1680 podstoli lubelski, rotmistrz chorągwi koronnej, dziedzic Hussakowa ożenił się z Anną Ustrzycką, właścicielką Ustrzyk, która z kolei po jego śmierci zaślubiła Siemianowskiego. W roku 1723 w wyniku działań Klemensa Ustrzyckiego Ustrzyki Dolne uzyskały prawa miejskie.


W 1672 r. – podczas ostatniego najazdu czambułów tatarskich Nuradyn-Soltana na Bieszczady ordyńcy ograbili i spalili miejscowość,, a mieszkańców uprowadzili na wschód do niewoli. W 1727 r. na mocy postanowienia króla Polski Augusta II Mocnego Ustrzyki otrzymały prawa miejskie. W sierpniu 1769 w okolicach Ustrzyk Dolnych toczyły się walki Konfederacji przeciw wojskom rosyjskim Drewicza i pod Hoszowem został ranny jeden z dowódców Konfederatów Barskich Franciszek Ksawery Pułaski, który był leczony na zamku Kmitów w Lesku.

W 1846 r. mieszkańcy Ustrzyk i okolic aktywnie uczestniczyli w powstaniu krakowskim przeciw zaborcy. 21 lutego 1846 r. powstańcy z południowej części obwodu sanockiego szli na północ w celu opanowania Sanoka trzema szlakami: z Cisnej przez Baligród, z Lutowisk oraz z Ustrzyk Dolnych i z Ustianowej. W 1872 r. poprowadzono tędy strategiczną linię kolejową z Węgier do twierdzy Przemyśl i rozpoczął się w okolicy rozwój przemysłu naftowego. W czasie I wojny światowej toczyły się tu walki między wojskami rosyjskimi i austriackimi. 4 września 1914 r. zatrzymuje się tu owacyjnie witany polski Legion Wschodni złożony z 5 tys. legionistów, dowodzonych przez gen. Młota Fijałkowskiego i maszerują do Sanoka, a potem udają się pociągiem do Jasła. 21 września 1914 Rosjanie docierają po walkach, do Ustrzyk Dolnych. Z tych terenów wielu Polaków popierających Austrię, trafia do więzienia lub na Syberię. 25 stycznia 1915- rozbita kawaleria rosyjska w bitwie pod Lutowiskami, ucieka w popłochu przez Ustrzyki.

W czasie I wojny światowej na przełomie 1914/15 r. front dwukrotnie przeszedł przez te tereny niszcząc miasto.


W listopadzie 1918 r. miasto było świadkiem zwycięskiej potyczki opancerzonego pociągu Kozak pod dowództwem, wówczas porucznika, Stanisława Maczka z oddziałem Ukraińskiej Halickiej Armii. 6 grudnia 1918 r. Ukraińcy zaatakowali Ustrzyki Dolne, by odciąć od Polski załogę Lwowa. Na odsiecz miastu pośpieszył przybyły z Krakowa szwadron kawalerii (60 szabel), który uderzył na Równię i u zbiegu drogi w Hoszowczyku rozbił kolumnę ukraińską biorąc 38 jeńców.12 grudnia1918 r. przez Ustrzyki przeszły polskie oddziały pod dowództwem płk. Henryka Minkiewicza (2000 piechoty, 10 dział i pociąg pancerny "Kozak" rozwijając natarcie, odnosząc zwycięstwo nad Ukraińcami i śpiesząc na odsiecz Lwowa.

W czasie II wojny światowej walki obronne, z nacierającymi wojskami hitlerowskimi toczyła 3 Brygada Górska dowodzona przez płk. Jana Kotowicza wchodząca w skład grupy operacyjnej gen. bryg. Kazimierza Orlika-Łukoskiego. 9 września 1939 r. pod Uhercami została obsadzona przez żołnierzy batalionu Obrony Narodowej Sanok (dowódca batalionu; kpt. Tadeusz Kuniewski) pozycja opóźniająca marsz Niemców na wschód. 10 września o 11.00 batalion został zaatakowany przez niemiecką kolumnę zmotoryzowaną i po stoczeniu krótkiej walki, wycofał się. Pamiątką po tych walkach są; znajdujące się na cmentarzu w Uhercach; cztery groby i krzyż z napisem: Tu leżą żołnierze walki wrześniowej 1939 roku porucznik i ośmiu żołnierzy.

10 i 11 września 1939 r. wycofująca się 3 Brygada Górska, prowadziła walki pod Ustrzykami, w obronie tych ziem przed okupacją niemiecką.

12 września 1939 r. Niemcy wkroczyli do Ustrzyk, i rozpoczęły się aresztowania i wywózki do więzień.

28 września 1939 w czasie kampanii wrześniowej z miasta wycofały się oddziały niemieckie.

29 września 1939 miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną. 22 października 1939 odbyły się wybory do Zgromadzenia Narodowego Ukraińskiej SRR. 1 listopada 1939 na podstawie aktu rozbiorowego Polski (Paktu Ribbentrop-Mołotow) i na "prośbę" Zgromadzenia Narodowego Ukraińskiej SRR Rada Najwyższa ZSRR wydała ustawę o "włączeniu tych ziem" do Ukraińskiej SRR. Miasto oraz okolice weszły wówczas w skład obwodu drohobyckiego, a siedzibą rejonu zostały Ustrzyki Dolne. Jako Język urzędowy wprowadzono ukraiński. Sowiecka okupacja pełna represji i wywózek na Syberię trwała w Ustrzykach do 27 czerwca 1941.

Ustrzyki Dolne zostały zajęte przez oddziały słowackie Rýchla Skupina 29 czerwca 1941. Po 29 czerwca 1941 r. całe góry znalazły się pod okupacją niemiecką. W czasie wojny działały tu oddziały partyzantki AK OP-23 "KN-23" Placówka VIII Czarna z 3 plutonami. Dowodził nią Bolesław Rudziński. Działała tez BCh oraz oddziały samoobrony. Niemcy w bramach ustrzyckich kamienic przeprowadzali rozstrzeliwanie ludności żydowskiej i romskiej.

We wrześniu 1944 roku, po walkach z Niemcami, wkroczyły tu oddziały sowieckie aresztujące polskich partyzantów oraz przeprowadzające wywózki na Syberię. Po II wojnie światowej miasto znalazło się w ZSRR, gdzie zostało pozbawione praw miejskich. W czerwcu 1946 roku wysiedlano Polaków z Ustrzyk Dolnych i przyległych miejscowości a następnie wywieziono pociągiem towarowym do Polski.

W składzie Ukraińskiej SRR Ustrzyki pozostawały jeszcze od lipca 1944 do 15 lutego 1951.

W ramach "korekty granic" Ustrzyki Dolne i okolice zostały przekazane Polsce w zamian za obfitujący w złoża węgla rejon Sokala. W 1951 powróciło do Polski na podstawie umowy o zamianie granic, pozostając miastem (oficjalnie od1952). W Polsce owa doraźna utrata praw miejskich nie jest uwzględniana.

Porozumienia Rzeszowsko-Ustrzyckie

W Ustrzykach Dolnych rozpoczął się na początku 1981 roku strajk rolników trwający przez 50 dni.

W nocy z 18 na 19 lutego 1981 roku - w Ustrzykach Dolnych i 20 lutego 1981 r. - w Rzeszowie po 50 dniach ogólnopolskiego strajku robotniczo-chłopskiego, pomimo usilnych prób jego rozbicia i oddziaływania na jego przebieg przez Służbę Bezpieczeństwa PRL w ramach akcji KRET, i przeniesienia się strajkujących do Rzeszowa, podpisano Porozumienia Rzeszowsko-Ustrzyckie.

Po podpisaniu porozumień Przewodniczący Komitetu Strajkowego; Jan Kułaj powiedział: Chłopi Polska nasza!

Sygnowali je przedstawiciele Komisji Rządowej, Komitetu Strajkowego, który działał w imieniu Ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych oraz przedstawiciele MZK NSZZ "Solidarność" w Rzeszowie i Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność". Strajk wspierali członkowie NSZZ "Solidarność", mieszkańcy różnych miast oraz rolnicy z całego kraju oraz kapłani i Rada Główna Episkopatu Polski.

Jeden z głównych rolniczych postulatów dotyczył rejestracji NSZZ Rolników Indywidualnych "Solidarność". Nastąpiła ona dopiero w 12 maja 1981 roku. Jednak Rzeszowsko-Ustrzyckie strajki zdecydowanie to przyspieszyły, a ponadto zmusiły władzę, m.in. do zagwarantowania nienaruszalności chłopskiej własności i wolności w obrocie ziemią, zrównania praw rolników indywidualnych z prawami gospodarstw państwowych, zrównanie praw socjalnych mieszkańców wsi i miast, korzystnych zmian w oświacie na wsi oraz uznania praw religijnych, wydawania zezwoleń na budowę kościołów i zapewnienia opieki duszpasterskiej w wojsku.

Porozumienia Rzeszowsko-Ustrzyckie zwane Konstytucją Polskiej Wsi podpisali m.in.: w imieniu strony rządowej – wiceminister rolnictwa Andrzej Kacała, w imieniu strony społecznej: Józef Ślisz, Jan Kułaj (przedstawiciele rolników), Antoni Kopaczewski (przewodniczący Regionu NSZZ "Solidarność" w Rzeszowie) oraz Lech Wałęsa i Bogdan Lis (za Krajową Komisję Porozumiewawczą NSZZ "Solidarność").

Zabytki 

  • Neogotycki kościół rzymskokatolicki z lat 1909-1911 pw. Matki Boskiej Królowej Polski wraz z ikoną Matki Boskiej z Dzieciątkiem z II poł. XVII wieku.
  • Murowana cerkiew greckokatolicka z 1874 r.
  • Murowana dawna cerkiew na Strwiążku z 1831 r.
  • Budynek byłej synagogi z ok. 1870 r. oraz stary cmentarz żydowski (założony w XVIII wieku).
  • Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP (sanktuarium Matki Boskiej Bieszczadzkiej) z 1743 r. oraz cmentarz rzymskokatolicki z końca XIX wieku.
  • Stacja kolejowa z 1872 r.

Turystyka i rekreacja

Narciarstwo

Ustrzyki Dolne posiadają najbardziej rozbudowaną infrastrukturę narciarską na Podkarpaciu, dlatego nazywane są często zimową stolicą tego województwa.

Wyciągi narciarskie w Ustrzykach:

  • Stacja narciarska Laworta – kolejka linowa o długości 1300 m, wyciąg orczykowy 1250 m oraz mały wyciąg o długości 300 m Długość tras to 1250 m, różnica wzniesień wynosi 254 m
  • Stacja narciarska Gromadzyń – 2 wyciągi orczykowe o długości 650 m oraz jeden o długości 150 m. Trasy o długości 750, 800 i 900 m oraz nartostrada o długości 2500 m.
  • Wyciąg orczykowy "Olimp" na Małym Królu o długości 450 m.
  • Wyciąg orczykowy na Małym Królu o długości 200 m.

Na terenie miasta znajduje się kompleks basenowo-rekreacyjny – kryta pływalnia.

Dużą atrakcją jest znajdujące się w Ustrzykach Dolnych muzeum Bieszczadzkiego Parku Narodowego wybudowane na początku lat 70. XX wieku – jest ono jednym z największych muzeów przyrodniczych w kraju.

Szlaki turystyczne 

Szlaki spacerowe 

  • niebieski – ze stacji PKP, przez szczyty Kiń i Orlik do Jasienia
  • czerwony – z Rynku, przez szczyt Małego Króla, źródła Strwiąża, Kamienną Lawortę do Rynku
  • żółty – ze stacji PKP, przez szczyt Gromadzyń, sanktuarium w Jasieniu do stacji PKP
  • zielony – ze szczytu Małego Króla na szczyt Kamiennej Laworty
  • czarny – z Rynku na cmentarz żydowski

Szlaki piesze 

  • niebieski – niebieski szlak turystyczny Biała - Grybów

Szlaki drogowe 

  • Szlak architektury drewnianej – trasa III i trasa III A

Synagogi 

  • Synagoga w Ustrzykach Dolnych
  • Synagoga Stara w Ustrzykach Dolnych (bejt ha-midrasz)
  • Synagoga Nowa w Ustrzykach Dolnych (bejt ha-midrasz)
  • Synagoga Sadigorer w Ustrzykach Dolnych
  • Synagoga chasydów z Bełza w Ustrzykach Dolnych
  • Synagoga Jad Charucim w Ustrzykach Dolnych

Ciekawostki 

  • Z Ustrzyk Dolnych pochodzi polski zespół punkowy KSU.
  • Anzel Niesiołowski uczestnik powstania styczniowego z roku 1864 właściciel Sokolego i Teleśnicy Sanny, pochowany został w Ustrzykach Dolnych w Jasieniu
Dzisiaj stronę odwiedziło już 3 odwiedzający (17 wejścia) tutaj!
Ta strona internetowa została utworzona bezpłatnie pod adresem Stronygratis.pl. Czy chcesz też mieć własną stronę internetową?
Darmowa rejestracja