Treny – cykl utworów Jana Kochanowskiego napisany w XVI wieku i poświęcony jego zmarłej w młodym wieku córce – Urszulce.

Poeta napisał w sumie 19 trenów, numerowanych cyframi rzymskimi. Poprzedził je dedykacją: "Urszuli Kochanowskiej, wdzięcznej, ucieszonej, niepospolitej dziecinie...", zakończył zaś utworem Epitafium Hannie Kochanowskiej. Treny zostały wydane w 1580 w Krakowie (wznowione w 1583 i 1585).

Były pisane przez kilka lub kilkanaście miesięcy. Są to utwory o charakterze lamentacyjnym, wyrażają żal i rozpacz po śmierci córki. Są najbardziej osobistym dziełem poety. Stanowią przede wszystkim pomnik wystawiony zmarłemu dziecku, lecz są także wyrazem bolesnego doświadczenia przez los, zrujnowania ideałów człowieka renesansowego, kryzysu światopoglądowego i prób jego przezwyciężenia. Kochanowski ukazuje Urszulkę jako erudytę i ma do siebie pretensje że nie potrafił jej ochronić. Zakończone są konsolacją – Trenem XIX (Sen); wtedy też poeta odnajduje spokój, równowagę duchową.

Mimo, iż konstrukcja dzieła ma charakter renesansowy, Kochanowski pisząc Treny, złamał tę zasadę poetyki renesansu (persona gravis) , według której bohaterami trenów mogli być tylko zasłużeni i znani ludzie. Natomiast głównym bohaterem jego Trenów było zmarłe dziecko niewsławione czynami bohaterskimi; poza Urszulką w utworze występuje sam Jan Kochanowski oraz jego przewodnik po świecie filozofii – Cyceron.

Bohaterką Trenów nie jest tylko Urszulka; utwory stanowią autobiografię psychiki zbolałego ojca - twórcy. Są to dzieje bólu i poszukiwania filozoficzne człowieka renesansu. Chociaż Treny napisane są w formie cyklu, pozostają wierne kompozycyjnemu układowi treści w trenie: - pochwała zmarłego, - rozpamiętywanie poniesionej straty, - demonstrowanie żalu, - pocieszenie (tzw. konsolacja), - napomnienie, moralne wnioski.