Krzyk (Scream) – amerykański film fabularny (thriller), którego światowa premiera odbyła się 20 grudnia 1996 roku. Premiera w Polsce miała miejsce 22 sierpnia 1998 roku. Film doczekał się dwóch kontynuacji (sequeli) oraz został sparodiowany w komedii Keenena Ivory'ego Wayansa Straszny film. Na rok 2010 planuje się realizację trzeciego sequela Krzyku, której reżyserii ponownie podejmie się Wes Craven.
Dziś film uznawany jest za kultowy, a jego ocena na IMDb - jako jedna z nielicznych horrorów - przekracza 7.0.
Fabuła
Późny wieczor, peryferia sennego miasteczka Woodsboro. Nastoletnia Casey Becker (Drew Barrymore) zostaje sama w domu. Jest terroryzowana serią telefonów od nieznanego mężczyzny, który najpierw wikła się z nią w niezobowiązujący flirt, lecz wkrótce zaczyna jej grozić. Mężczyzna, który okazuje się psychopatą, wciąga Casey w niebezpieczną grę, od której przebiegu zależeć będą losy schwytanego chłopaka Casey, Steve'a Ortha (Kevin Patrick Walls). Istotna w organizowanej przez szaleńca grze jest znajomość przez Casey horrorów. Gdy na jedno z zadawanych pytań dziewczyna odpowiada źle, jej chłopak zostaje na jej oczach zamordowany. Casey próbuje uciec z domu-pułapki, po którym krąży morderca, jednak zostaje złapana w ogrodzie i zabita tuż przed powrotem swoich rodziców.
Następnego dnia licealna młodzież jest przesłuchiwana w szkole przez policję, a do Woodsboro zjeżdżają się dziennikarze. Jest wśród nich Gale Weathers (Courteney Cox), która niespełna rok temu wykorzystała śmierć matki głównej bohaterki, Sidney Prescott (Neve Campbell), i napisała na jej temat książkę, która stała się bestsellerem. Poznajemy bohaterów filmu - Sidney, jej chłopaka Billy'ego (Skeet Ulrich), przyjaciółkę Sidney Tatum (Rose McGowan), chłopaka Tatum Stu (Matthew Lillard) i Randy'ego (Jamie Kennedy), fanatyka filmowych horrorów. Wszyscy są poruszeni śmiercią Casey i Steve'a oraz atakiem mordercy, zaczyna się również obawa o własne bezpieczeństwo. Tego wieczoru Sidney, którą ojciec pozostawia samą w domu na kilka dni, zostaje zaatakowana przez mordercę w czarnym płaszczu i masce upiora - tego samego, który pozbawił życia znajomych z jej szkoły. Sidney cudem unika śmierci z rąk psychopaty, a wezwana na miejsce akcji policja płoszy go. Podejrzenia padają jednak na Billy'ego, który zjawił się w domu Sidney jeszcze przed przyjazdem stróżów prawa. Sidney i Billy zostają przewiezieni na komisariat policji, gdzie pracuje Dewey Riley (David Arquette), brat Tatum. W nocy, którą Sidney spędza u Riley'ich, dziewczyna dostaje anonimowy telefon, a głos w telefonie informuje ją, że agresorem, który wtargnął do jej mieszkania, nie był Billy.
Nazajutrz zajęcia szkolne zostają anulowane aż do odwołania. Po opuszczeniu przez zadowoloną młodzież i pracowników szkoły budynku, dyrektor Himbry (Henry Winkler) zostaje zamordowany we własnym gabinecie. Wieczorem w domu Stu zorganizowana zostaje impreza, na której zjawia się Gale Wheaters, która instaluje w ukryciu kamerę. W jej trakcie Tatum, która wybiera się do ciemnej piwnicy po piwo, zostaje zamordowana. Przyjaciele ignorują fakt zaginięcia Tatum, a Stu tłumaczy, że dziewczyna pewnie wróciła do domu. Gale opuszcza vana, w którym zaintalowany jest sprzęt do podglądania zajść na przyjęciu, i spotyka Dewey'ego, z którym wybiera się na spacer po okolicy. Na imprezie zjawia Billy i zabiera Sidney na piętro, gdzie dziewczyna traci z nim cnotę. Gdy impreza powoli dobiega końca i większość na niej obecnych odjeżdża do domów, pozostali dowiadują się o śmierci Himbry'ego i jadą do szkoły, by odnaleźć jego zwłoki. W efekcie u Stu pozostają jedynie Randy, Sidney i Billy.
Po odbyciu stosunku, Billy zostaje zaatakowany przez mordercę, który niespodziewanie się pojawia. Sidney ucieka przez okno i odnajduje zwłoki Tatum. Trafia do vana Gale, gdzie kamerzysta Kenny (W. Earl Brown) podgląda wydarzenia z kończącego sie przyjęcia. Morderca podrzyna gardło Kenny'emu i rusza w pogoń za Sidney. Sidney gubi go w drodze do domu, gdzie spotyka ciężko poranionego Deweya, który ostatecznie pada na ziemię. Dziewczyna zamyka drzwi od wewnątrz i wpada na Billy'ego. Zjawia się również Stu i oboje tłumaczą Sidney, że to oni są winni całemu zajściu. Sidney dowiaduje się, że to oni zabili przed rokiem jej matkę, ponieważ ojciec Billy'ego zdradzał swoją żonę z matką Sidney i w efekcie rozbił rodzinę. Billy i Stu porwali również ojca Sidney, którego chcą obarczyć winą za popełnione przez siebie zbrodnie. By sytuację wzbogacić o realizm, dźgają się wzajemnie, by upodobnić się do potencjalnych ofiar ojca Sidney. Gdy Billy dźga Stu za mocno, Sidney wykorzystuje sytuację i ukrywa się w mieszkaniu. Następnie zaskakuje Stu i wdaje się z nim w walkę, ostatecznie zrzucając na niego telewizor i zabijając go porażeniem elektrycznym. Pojawia się Gale, która strzela do Billy'ego, a gdy ten wciąż żyje, Sidney zabija go celnym strzałem w głowę. Ocaleni - Sidney, Gale, Randy i Dewey w ciężkim stanie - zostają przewiezieni do szpitala.
Tu kończą się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.
Reguły
W całej serii Krzyku przez jednego z bohaterów, Randy'ego Meeksa, ironicznie zostały określone reguły filmowego horroru, którymi należy się kierować, by go przeżyć. W części pierwszej sprecyzowano:
- Nie przeżyjesz do końca filmu, jeśli będziesz uprawiać seks.
- Nie przeżyjesz do końca filmu, jeśli będziesz spożywać alkohol lub zażywać narkotyki.
- Nie przeżyjesz do końca filmu, jeśli powiesz Zaraz wracam, Słucham? lub Kto tam?.
Podobne reguły zostały zaprezentowane w trailerze filowym:
- Nie odbieraj telefonu!
- Nie otwieraj drzwi!
- Nie próbuj się ukryć!
- Przede wszystkim, nie krzycz!
Obsada
- Neve Campbell jako Sidney Prescott
- David Arquette jako szeryf Dwight "Dewey" Riley
- Courteney Cox jako Gale Weathers
- Matthew Lillard jako Stuart "Stu" Macher
- Rose McGowan jako Tatum Riley
- Skeet Ulrich jako Billy Loomis
- Jamie Kennedy jako Randy Meeks
- Drew Barrymore jako Casey Becker
- W. Earl Brown jako Kenneth "Kenny" Jones
- Joseph Whipp jako szeryf Burke
- Henry Winkler jako dyrektor Himbry
- Roger Jackson jako głos w słuchawce
- Lawrence Hecht jako Neil Prescott
- Liev Schreiber jako Cotton Weary
Historia Krzyku
Film, do którego przewrotny i nagrodzony nagrodą Saturna scenariusz napisał Kevin Williamson, twórca serialu Jezioro marzeń, przywrócił na piedestał filmowego horroru Wesa Cravena. Craven dwa lata przez premierą Krzyku zasiadł na krześle reżyserskim na planie filmu Nowy koszmar Wesa Cravena, który był siódmą częścią filmów ze stworzonej przez niego serii Koszmar z ulicy Wiązów, lecz obraz nie odniósł ostatecznie takiego sukcesu jak pierwszy film z cyklu. Craven wpadł więc na pomysł odnowienia konwencji filmowego horroru, który prym wiódł na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, lecz w latach dziewięćdziesiątych stał się koszmarem hollywoodzkich twórców i najmniej opłacalnym gatunkiem. Powstała więc idea nakręcenia pastiszu kina grozy, a pierwotnie tytuł filmu miał brzmieć Straszny film (co później wykorzystali kreatorzy parodii pod tym samym tytułem). Ostateczna wymowa filmu okazała się jednak nie być komediowa - wręcz przeciwnie, film zręcznie łączył motywy prawdziwej grozy i czarny, groteskowy humor. Film był skazany na sukces, był na ustach horrorowego półświatka już przed premierą za sprawą reżysera, błyskotliwego scenariusza i idoli nastolatek obsadzonych w głównych i drugoplanowych rolach - Neve Campbell, która główną rolę Sidney Prescott dostała po występie w filmie Szkoła czarownic i powtórzyła ją w dwóch kolejnych sequelach, przystojnego Skeeta Ulricha, Rose McGowan, dziś uznanej aktorki filmów klasy "B", Matthew Lillarda i Drew Barrymore. Również filmowa para Gale i Dewey, czyli Courteney Cox i David Arquette zaskarbiła sobie sympatię widzów. Film, koniec końców świetnie przyjęty, z miejsca wpisał się do klasyki gatunku.
O ile Krzyk odniósł sukces artystyczny, o tyle powtórzył go komercyjnie, znajdując się na liście najbardziej dochodowych filmów roku 1996. Film zadebiutował na ekranach amerykańskich kin 20 grudnia '96 r. i podczas pierwszego weekendu (wyświetlony w tysiącu czterystu trzynastu kinach) zarobił 6 354 586 dolarów. Przez kolejne miesiące film zarobił ponad 87 milionów dolarów; w kwietniu 1997 roku przywrócono go na ekrany kin i wkrótce zarobił kolejne 16 milionów dol. Do 2007 roku Krzyk zgarnął 173 046 663 dolarów, stając się jednym z najbardziej dochodowych horrorów w dziejach kina.
W 2008 roku Krzyk oraz Krzyk 3 pojawiły się na pułkach sieci sklepów Empik.
Nagrody
- Neve Campbell: Nagroda Główna Saturn - Najlepsza aktorka 1997
- Neve Campbell: (nominacja) MTV Movie Award - Najlepsza aktorka 1997
- Kevin Williamson: Saturn - Najlepszy scenariusz 1997
- Drew Barrymore: (nominacja) Saturn - Najlepsza aktorka drugoplanowa 1997
- Wes Craven: (nominacja) Saturn - Najlepszy reżyser 1997
- Skeet Ulrich: (nominacja) Saturn - Najlepszy aktor drugoplanowy 1997
- Saturn - Najlepszy horror 1997
- MTV Movie Award - Najlepszy film 1997
Ciekawostki
- W jednej ze scen widzimy woźnego imieniem Fred, ubranego dokładnie tak samo jak Freddy Krueger, morderca z filmu Koszmar z ulicy Wiązów, którego reżyserem jest Wes Craven. Również on odgrywa rolę woźnego!
- Maska mordercy wzorowana jest na twarzy postaci na obrazie Krzyk Muncha.
- Maska mordercy z Krzyku jest równie charakterystyczna jak maska Michaela Myersa z Halloween czy Jasona Vorheesa z Piątku, trzynastego
- Casey (Drew Barrymore) narzeka, że wszystkie kontynuacje filmu Koszmar z ulicy Wiązów są nędzne. Wes Craven, reżyser pierwszej części horroru, sprzedał prawa do filmu i nie był zadowolony z wielu filmów o Freddym Kruegerze...
- W plebiscycie zorganizowanym w 2004 roku przez Cinema i Stopklatka.pl na najlepszy horror Krzyk zajął 6. miejsce.
- Drew Barrymore miała początkowo zagrać Sidney Prescott, ale z powodu jej napiętego harmonogramu zaproponowano jej rolę Casey.
- Początkowo film miał być nakręcony w szkole w Santa Rosa (Kalifornia), ale ze względu na jego brutalność dyrekcja odrzuciła propozycję. Ostatecznie sceny szkolne zostały nakręcone w Healdsburgu w Kalifornii.
- Nazwisko Billy'ego – Loomis – jest takie samo jak nazwisko postaci granej przez Donalda Pleasence'a w Halloween (1978), które z kolei zostało zapożyczone od nazwiska jednego z głównych bohaterów w Psychozy (1960).
- Początkowo film miał nazywać się Straszny film. Tytuł ten został wykorzystany później przy produkcji parodii Krzyku.
- Matthew Lillard sam wpadł na pomysł wypowiedzenia słów Ah... Houston, mamy problem, kiedy jego bohater odkrył brak broni.
- Wes Craven, chcąc, aby Drew Barrymore wyglądała na bardziej zastraszoną, opowiadał jej prawdziwe historie o okrucieństwie wobec zwierząt. Drew Barrymore jest miłośniczką zwierząt i wegetarianką...
- Przy produkcji filmu zużyto 50 galonów (ok. 190 litrów) "krwi".
Box office