Kolbuszowa – miasto w woj. podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim, położone nad rzeką Nil, dopływem Przyrwy, na płaskowyżu Kotliny Sandomierskiej na skraju Puszczy Sandomierskiej. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kolbuszowa. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. rzeszowskiego.
Według danych z Maj 2008, miasto miało 9 786 mieszkańców.
Historia
Nazwa miejscowości pochodzi od jej właściciela Kolbusza. Pojawiła się po raz pierwszy w 1503 r. na miejsce dawnych Porąb Wielkich. Samo imię wiąże się z podstawą Kolba-kłucie.
Miasto lokowane zapewne przed 1683 r. – wspomina o tym dokument Józefa Karola Lubomirskiego regulujący zasady handlu. Przez miasto wiódł ważny szlak handlowy Sandomierz – Przemyśl. Kolbuszowa jako posiadłość Leliwitów Tarnowskich należała do powiatu sandomierskiego, natomiast przynależność kościelna to diecezja krakowska, zaś po 1786 r. należała do diecezji tarnowskiej. W okresie zaborów należała do cyrkułu rzeszowskiego, a od 1867 r. stała się miastem powiatowym.
9 września 1939 doszło do dwudniowej bitwy stoczonej przez jednostki Wojska Polskiego z nacierającymi oddziałami niemieckiej 2 dywizji pancernej. Działające na terenie Kolbuszowej i okolic oddziały AK i BCh przyczyniły się m.in. do ujawnienia tajemnicy broni rakietowej V-1 i V-2, które były testowane przez Niemców na pobliskim poligonie w Bliznie / Pustkowie. W lipcu 1944 do Kolbuszowej wkroczyły oddziały Armii Czerwonej, przedtem jednak w ramach akcji "Burza" miejscowy oddział AK zaatakował wycofujące się wojska niemieckie – zginęło kilkudziesięciu partyzantów.
W 1964 r. doszło do uruchomienia odcinka linii kolejowej Rzeszów – Głogów Małopolski – Kolbuszowa, który w 1971 r. został przedłużony do Nowej Dęby i Tarnobrzega. Kolbuszowa zyskała wówczas połączenie kolejowe ze wszystkimi większymi ośrodkami miejskimi w Polsce łącznie z Warszawą. Było to uwieńczenie kilkudziesięciu lat starań, zapoczątkowanych jeszcze w czasach monarchii austro-węgierskiej.
1 stycznia 1999 Kolbuszowa ponownie stała się stolicą powiatu kolbuszowskiego.
Historia Żydów w Kolbuszowej
Pierwsi Żydzi osiedlali się tutaj w XVII w. Trudnili się wówczas handlem, rzemiosłem i wyszynkiem. W 1736 r. istniał już kahał z bóżnicą i mykwą, później powstały szkoła i szpital. W połowie XVIII w. Żydzi stanowili już połowę mieszkańców miasta. W 1866 r. miasto przyjęło wyjątkowy herb – z krzyżem greckim, gwiazdą Dawida i splecionymi w uścisku dłońmi.
We wrześniu 1941 Niemcy utworzyli tutaj getto, zamykając w nim 2,5 tys. osób. We wrześniu 1942 wszystkich wywieźli do getta w Rzeszowie.
Atrakcje turystyczne
Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej
W skład kolbuszowskiego muzeum wchodzi skansen istniejący od 1978 roku. Jest w nim eksponowane budownictwo Lasowiaków i Rzeszowiaków – grup etnograficznych zamieszkujących tereny środkowej i północnej części województwa podkarpackiego. Teren skansenu podzielono na dwa sektory. W każdym z nich odtwarza się tradycyjną zabudowę wsi z elementami charakterystycznymi dla danej grupy etnograficznej. Budownictwo Lasowiaków usytuowane jest w pn.-zach. części ekspozycji, a Rzeszowiaków w części pd.-wsch. Zagospodarowanie terenu oraz wyposażenie obiektów muzealnych daje obraz lasowiackiej i rzeszowskiej wsi z okresu XIX i początków XX w. Obecnie w skansenie znajduje się około 40 budynków, oprócz chat mieszkalnych m.in. szkoła, piec garncarski, karczma i młyn wodny. W większości są to zabytkowe budynki przeniesione z podkarpackich miejscowości. Resztę stanowią rekonstrukcje.
W skład Muzeum Kultury Ludowej wchodzi także budynek dawnej synagogi, obecnie zawierający ekspozycję judaiców.
Pozostałe
- Kościół Parafialny pw. Wszystkich Świętych.
- Cmentarz żydowski w Kolbuszowej – (Kirkut).
- Rynek – typowy małopolski ryneczek który można przykryć dłonią (wschodnia ściana została spalona podczas II wojny światowej) z plantami i zabytkową studnią pośrodku.
- Pałac Lubomirskich w pobliskiej Weryni.
- Synagoga w Kolbuszowej
-
Urodzeni w Kolbuszowej
- Marian Krzaklewski - polityk
- Jan Bytnar - żołnierz, podporucznik AK
- Marek Bajor - piłkarz, były reprezentant Polski, aktualnie asystent Franciszka Smudy w Lechu Poznań
Gospodarka
- Przedsiębiorstwo Przemysłu Betonów SOLBET KOLBUSZOWA S.A.(dawniej PREFABET-KOLBUSZOWA S.A.)
- Zakłady przetwórstwa owocowo-warzywnego ORZECH sp. z o.o.
- Zakłady meblowe Welle-Kfm sp. z o.o.
- DREWKOL Firma Produkcyjno-Handlowo-Usługowa
- Przedsiębiorstwo handlowo-doradcze FIN S.A.
- Pakfol – producent folii i worków foliowych
- Przedsiębiorstwo handlowe Fin Sp. z o.o.
- Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe BASTER
Edukacja
Szkoły gimnazjalne
- Gimnazjum nr 1
- Gimnazjum nr 2
Szkoły ponadgimnazjalne
- Liceum Ogólnokształcące im. Janka Bytnara w Kolbuszowej
- Zespół Szkół Agrotechniczno-Ekonomicznych w Weryni koło Kolbuszowej
- Zespół Szkół Technicznych w Kolbuszowej
Szkoły policealne i wyższe
- Mielecka Szkoła Biznesu w Kolbuszowej
- Uniwersytet Rzeszowski – Zamiejscowy Wydział Biotechnologii
Szkoły muzyczne
- Państwowa Szkoła Muzyczna I st.
- Niepaństwowa Szkoła Muzyczna I st.