Kair (arab. القاهرة; [al-Qāhirah]) jest stolicą i największym miastem Egiptu (214 km², liczba ludności 6 787 000 mieszkańców, zespół miejski 15,2 mln mieszkańców (największe miasto Afryki). Nie ma dokładnych statystyk na temat ludności Kairu. Powodują to ciągłe wędrówki mieszkańców. Około 2 mln osób mieszka w tzw. "Mieście zmarłych". Oficjalna, arabska nazwa miasta to "al-Qahira", natomiast w miejscowym dialekcie "Masr".

Geografia 

Kair (Al- Kahira) jest umieszczony nad brzegami i na wielu wyspach Nilu, niedaleko miejsca, gdzie rzeka ta tworzy deltę.

Najstarsza dzielnica miasta leży nieco na wschód od Nilu. Dalej, miasto rozpościera się na zachód, zajmując dawne tereny rolnicze. Zachodnie dzielnice były zbudowane w XIX w., przez co więcej jest tam szerokich alei, zieleni i otwartych przestrzeni. Natomiast stare, wschodnie dzielnice, mają zupełnie odmienny wygląd: gęsta zabudowa i małe, zatłoczone alejki, kończące się często ślepymi zaułkami. Dlatego większość biur i budynków rządowych mieści się w zachodniej części miasta, a dzielnice wschodnie cechuje duża liczba meczetów.

Miasto rozszerza się także na tereny pustynne. Mosty spięły dwa brzegi rzeki. Połączyły także wyspy Gezira i Ar-Rauda (Roda) (na nich mieści się większość obiektów rządowych) z brzegami rzeki. Ze wschodnich dzielnic mostami łatwo jest przedostać się do przedmieść na lewym brzegu: Gizy i Imbaby.

W Mieście Umarłych mieszka około 2 mln osób. To miejsce niezwykle ciekawe, omijane z daleka przez turystów. Stary cmentarz, leżący niedaleko Cytadeli Saladyna, zamieszkały prze parę milionów ubogich muzułmanów. Zwykle każda rodzina ogradza murem niewielki kwartał z kilkoma grobami, czasem doprowadza prąd. Nagrobki służą za stoły i łóżka. Ludność utrzymuje się z przygodnych prac, żebraniny, sortowania śmieci. Wśród grobów wybudowano drogi, kursują autobusy, funkcjonują szkoły. Obcokrajowcy niemal tam nie zaglądają, gdyż Miasto Umarłych uchodzi za niezwykle niebezpieczne miejsce.

Na zachód od Gizy mieszczą się najsłynniejsze zabytki Egiptu: Sfinks i Wielkie Piramidy. Natomiast 18 km od Kairu leżą ruiny wielkich starożytnych miast: Memfis i Sakkary.

Historia 

Założenie i wczesna historia miasta 

Pierwotne położenie Kairu nie było nad brzegiem Nilu. Na południe od miasta znajdowała się stolica ówczesnego Egiptu, Memfis, założona w 2 połowie XXIX w. p.n.e. Pierwszą osadą położoną mniej więcej w tym samym miejscu co dzisiejszy Kair, był rzymski fort, założony w 150 r. n.e.

Wokół fortu urosło małe miasto, zamieszkane przez Koptów. W 642 roku arabskie wojska (pod przywództwem Amr Ibn al-Asa) zdobyły twierdzę i umocniły ją. Miasto zaczęło się szybko rozwijać. Niedługo powstał tu pierwszy w Afryce meczet. Była to główna siedziba sił zbrojnych Umajjadów i Abbasydów.

Powoli mała osada urosła w duże miasto. Od 973 roku był stolicą kalifatu fatymidzkiego. W tym samym roku został założony meczet Al-Azhar. Miasto szybko stało się centrum filozofii i nauki. Uniwersytet Al-Azhar stał się głównym centrum nauk Mahometa. Następni władcy rozbudowali uniwersytet.

W 1517 roku Kair został opanowany przez imperium osmańskie.

Coraz większe wpływy Zachodu

Egipt został podbity przez wojska Napoleona w 1798 roku. Francuska okupacja w tym mieście (i w całym Egipcie) zakończyła się szybko, bo 3 lata później. Pierwszą oznaką kopiowania wzorców z zachodu była budowa linii kolejowej z miasta do Aleksandrii w 1851 roku. Duże znaczenie miało także rozpoczęcie budowy Kanału Sueskiego, gdyż coraz więcej Europejczyków zaczęło mieszkać w Kairze. Później nastąpił wielki boom ekonomiczny, związany z handlem bawełną. Kiedy otwarto Kanał Sueski w 1869 roku, coraz więcej zagranicznych turystów gościło w Kairze.

Zamiast odrestaurować stare miasto, Muhammad Ali wolał stworzyć nowe dzielnice w zachodniej części. Wyznaczył on do tego zadania francuskich architektów. Zbudowano tam liczne luksusowe wille i apartamenty, oraz siedziby ministerstw. Niebawem po szerokich alejach zaczęły jeździć tramwaje.

W czasie okupacji wojsk brytyjskich i późniejszej kolonizacji budowa nowych dzielnic trwała. Skonstruowano nowoczesny kanał, i dzielnice mogły powstawać również na terenach pustynnych. Zaludnienie miasta szybko wzrastało: z 374 000 w 1882 roku do 1 312 000 w 1937 roku. W mieście osiedlało się coraz więcej Europejczyków. Doprowadziło to do budowy katedr, które kontrastowały ze starymi, arabskimi meczetami.

Współczesny Kair

Kair nadal przyciąga rzesze imigrantów z rolniczych regionów, szukających pracy w mieście. W czasie wojny z Izraelem, do miasta przybyło wielu uchodźców, głównie z półwyspu Synaj.

Dzisiejszy Kair jest centrum świata arabskiego.

Od XIX w. Kair stał się światowym centrum turystycznym. Bliskość znanych na całym świecie zabytków i duża liczba muzeów (m.in. znane Muzeum Egipskie) sprawiają, że turyści często odwiedzają to miasto.

W październiku 1992 roku podczas trzęsienia ziemi prawie 1000 osób zginęło pod gruzami niestarannie zbudowanych wieżowców i slamsów. Wizerunek miasta ucierpił także po zastrzeleniu w 1996 roku 17 greckich turystów i podłożeniu bomby w 1997 roku pod niemiecki autokar.

We wrześniu 2008 zginęło ponad 60 osób zamieszkujących slumsy we wschodniej dzielnicy pod górą Mukattam, gdy runęły na nich olbrzymie bloki skalne.

Przemysł 

Kair to główny ośrodek handlowo-finansowy i przemysłowy Egiptu. Rozwinęły się tu takie gałęzie przemysłu jak:

• spożywczy,
• włókienniczy,
• metalowy,
• chemiczny,
• elektrotechniczny,
• środków transportu,
• skórzany,
• odzieżowy,
• meblarski,
• poligraficzny

Jest to także wielki ośrodek rzemiosła artystycznego (głównie złotnictwo, wyroby z metalu i safianu, tkactwo, snycerstwo).

Handel 

Najbardziej handlowym rejonem jest bazar Chan al-Chalili to zlepek targowisk, na których handluje się złotem, srebrem, biżuterią, pamiątkami, ubraniami i wyrobami rzemiosła artystycznego.

Transport

Koleje 

Kair to największy węzeł kolejowy kraju. Łączy trzy linie kolejowe Egiptu - linię do górnego Egiptu (Luksor, Asuan), linię do w kierunku delty i biegnącą dalej wybrzeżem śródziemnomorskim (Aleksandria do Marsa Matruh), oraz linię biegnącą na wybrzeże morza czerwonego i dalej równolegle do kanału sueskiego na północ (Suez i Ismailia). Główną stacją kolejową jest Ramses Station, ale pociągi jadące z Suezu kończą trasę na bardziej peryferyjnym dworcu, który jest połączony linią metra z centrum.

Drogi

Kairskie drogi należą do najniebezpieczniejszych na świecie. W ciągu 40 lat niebezpieczeństwo na drogach osiągnęło poziom równy europejskiej średniej i 2 razy wyższy od krajów Bliskiego Wschodu. Główną przyczyną wypadków jest wielki tłok na drogach.

Metro 

Kairskie metro to jedyne metro w Afryce. Długość sieci wynosi 62 km i wkrótce ma zostać rozbudowana. Metro zasilane jest w przeciwieństwie do systemów europejskich z rozwieszonej sieci trakcyjnej, i w rejonach poza ścisłym centrum idzie po powierzchni.

Tramwaje 

Pierwsza linia tramwajowa w Kairze została ukończona w 1898 roku. Linia ta ciągnęła się z północy na południe.

Większość linii tramwajowych została jednak rozebrana. Obecnie kursują one jedynie po przedmieściach (w Heliopolis).

Kultura 

Przez wieki i gdy sięgniemy siedem tysięcy lat wstecz Egipt uchodził za kraj, gdzie spotykały się cywilizacje. Grecy i Rzymianie odcisnęli tu swoje ślady, Muzułmanie z Półwyspu Arabskiego prowadzeni przez Amr ibn al-A'as wprowadzili do Egiptu Islam. Khedive Mohammad Ali pochodzenia albańskiego wprowadził Egipt na drogę nowoczesności. Egipt można porównać do otwartego muzeum z skarbami z różnych okresów historycznych.

Park Al-Azhar

Park został otwarty w maju 2005 roku. Sąsiaduje on z dzielnicą Darb al-Ahmar. Park został stworzony przy wsparciu programu na rzecz miast miast historycznych  Historic Cities Support Programme) Agha Khan Trust for Culture i był darem dla Kairu od Jego Wysokości Aga Khana. Interesujące jest, że Kair został założony w 969 roku przez Fatimid Imam-Caliphs, który był przoedkiem Aga Khana .

W okresie rozbudowy parku odkryto i następnie odnowiono część dwunastowiecznej ściany Ayyubid. Pierwotnie ściana była wybudowana przez Salah al-Din al-Ayubbi w celu obrony przed krucjatami. Odkrycie zachęciło do dodatkowych badań w pobliskiej historycznej osadzie Darb al-Ahmar i przeistoczyło się w duży projekt obejmujący restaurację kilku meczetów, miejsc i historycznych domów. W ramach programu na rzecz miast historycznych także utworzono programy socjalne i ekonomiczne w celu zapewnienia szerokiego spektrum usług lokalnym rezydentom .

Znane budowle 

• Wieża Kairska
• ruiny twierdzy rzymskiej
• grobowce Mameluków
• Nilometr na wyspie Roda
• meczet Ibn Tuluna
• meczet Al-Azhar
• meczet Muhammada Alego
• cytadela

Znane osoby związane z Kairem 

• Boutros Boutros-Ghali
• Mohamed ElBaradei
• Dalida
• Nadżib Mahfuz
• Amr Moussa
• Mido