Gaja (gr. Γαῖα Gaia, Gaiē, Gē, łac. Gaea, Terra, Tellus, "Ziemia") – w mitologii greckiej Ziemia-Matka. Wyłoniła się z Chaosu, tak więc była jednym z najstarszych bóstw, uosabiała płodność i macierzyństwo. Sama z siebie zrodziła Uranosa (Niebo) i Góry (Ourosi), z miłości jej i Eteru rodzi się Pontos (Morze). W każdym okresie mitologii jest ona obecna w przeróżnych postaciach, szczególnie u pradziejów, gdy u boku swego syna a jednocześnie męża, Uranosa, panuje nad światem i rodzi kolejnych bogów.

Najpierw jednak związała się z Pontosem, ze związku tego narodziły się pierwsze bóstwa morskie, są to Pontoidzi: Nereus, Forkos i Taumas oraz Pontoidki: Eurybia i Keto.

Później stała się małżonką innego swego syna, Uranosa. Z tego z kolei związku narodzili się: najpierw hekatonchejrowie czyli sturęcy, następnie cyklopi, a w końcu tytani. Uranos obawiając się siły i potęgi swego potomstwa strąca cyklopów i sturękich do Tartaru. Gaja nie chcąc, by ich los podzielili również tytani, namawia ich, by podnieśli bunt przeciw ojcu, jednak ci obawiają się jego gniewu, wybija się jedynie najmłodszy, Kronos, który staje się przywódcą buntu. Nie przystępuje do niego natomiast najstarszy, Okeanos. Gdy Uranos zsyła nocną porę, by zaznać miłości z Matką-Ziemią, wówczas wszyscy bracia i siostry rzucają się na ojca, a Kronos odcina mu genitalia i rzuca za siebie. Lecą one ponad lądami, a ze spadających kropel krwi Gaja rodzi boginie zemsty erynie oraz nimfy "Jesionowe" (były związane z drzewami - jesionami), a w dalszej przyszłości z kropli nasienia z urwanych genitaliów, Ziemia urodzi potężne plemię gigantów. Władzę obejmuje syn Gai, przywódca buntu, Kronos.

Kronos połyka każde ze swych nowo narodzonych dzieci, więc jego małżonka Rea prosi swych rodziców, Uranosa i Gaję, by ci pomogli jej ukryć najmłodsze dziecko, przyszłego króla bogów i bóstw, Zeusa. Pomagają jej, jednak Matka-Ziemia widząc jak później Zeus potraktował tytanów strącając ich do Tartaru, najpierw wraz z Uranosem wróży mu utratę tronu z rąk swego syna, zrodzonego z małżonki Metiskas, a następnie występuje przeciwko królowi bogów i rodzi gigantów, którzy mieli obalić bogów olimpijskich. Jej plan jednak się nie udaje, a giganci zostają wybici. W końcu Gaja łączy się w miłości z czarną otchłanią podziemia, Tartarem i rodzi najpotężniejszego potwora wszech czasów, Tyfona. Tylko Zeus był mu w stanie sprostać i po ciężkich walkach pokonał go.

Mozaika z Aion przedstawiające Matkę Ziemię