Duch Święty (hebr. רוח הקודש Ruah hakodesh, gr. τὸ ἅγιον Πνεύμα to hagion Pneuma lub τὸ Πνεύμα τὸ ἅγιον to Pneuma to hagion, łac. Spiritus Sanctus) – w religii chrześcijańskiej trzecia Boska Osoba Trójcy Świętej, pochodząca od Ojca (wg większości Kościołów Zachodnich, również od Syna – zob. filioque), zrodzona z miłości, równa im obu co do bóstwa i majestatu. Według niektórych doktryn antytrynitarskich nie jest Osobą Boską, często uważana jest jedynie za przejaw działalności Bożej.

Stary Testament

Duch Święty pojawia się wedle części komentatorów w Starym Testamencie już w drugim wersecie Księgi Rodzaju: „(...) a Duch Boży unosił się nad wodami”, jednakże należy przyjąć, iż użyte pojęcie ruah należy rozumieć jako wiatr, powiew, powietrze lub tchnienie. W dalszych księgach pojawia się jednak bardzo rzadko (por. Ps 104, 30). Mimo wszystko chrześcijanie wierzą, że prorocy mówili za sprawą właśnie Ducha Świętego, co znalazło swój wyraz w powszechnym wyznaniu wiary: „(...) i mówił przez proroków (...)”, por. 1 Sm 10, 6. Same zaś księgi prorockie stanowią większą część Starego Testamentu.

Dary Ducha Świętego

W Iz 11, 2 wymieniane są następujące dary Ducha Świętego:

• mądrości,
• rozumu,
• rady,
• męstwa,
• umiejętności,
• pobożności,
• bojaźni Bożej.

Pełnia darów wyrażana jest tu przez trzy pary tychże. Przyjęta w teologii i liturgii liczba siedmiu darów Ducha Świętego (siedem było dla Izraelitów liczbą doskonałą) powstała stąd, że powtarzany w wierszu trzecim hebrajski wyraz „bojaźń”, został przetłumaczony w Septuagincie oraz Wulgacie jako „pobożność”. W katechizmie zamiast „wiedzy” wspomina się „umiejętność”.

Nowy Testament

Jezus nazywa Go „Duchem-Pocieszycielem” (gr. Parakletos – Obrońca, np. w sądzie; w opozycji do Diabolos – Oskarżyciela: por. Ap 12, 10de) oraz „Duchem Prawdy” (por. J 15, 26-27). Pierwsze objawienie Ducha Świętego ma miejsce podczas chrztu Jezusa. Wówczas Duch Święty objawił się pod postacią białej gołębicy i zwyczajowo tak się go przedstawia na wszelkich obrazach. Duch Święty jest także obecny w momencie Zwiastowania (Łk 1, 35) oraz podczas nawiedzenia św. Elżbiety przez Marię z Nazaretu (Łk 1, 41). Jezus obiecuje go zesłać na apostołów jako pomoc po swoim Wniebowstąpieniu. Wydarzenie to miało miejsce pięćdziesiąt dni po Jego śmierci (zob. Zesłanie Ducha Świętego), kiedy Duch objawił się poprzez języki ognia nad głowami apostołów oraz przez podmuch silnego wiatru, który nawiedził pomieszczenie w którym przebywali. Odtąd apostołowie rozpoczęli głoszenie Ewangelii na całym świecie. Dodatkowo Jezus przyrzekł, że w chwili prześladowań Duch pomoże stawić czoła wrogom (por. Mt 10, 19-20).

„Idźcie więc i czyńcie uczniami wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego” (Mt 28, 19)

Charyzmaty 

W Nowym Testamencie oraz w późniejszej Tradycji (por. 1 Kor 12) wyróżniono następujące dary Ducha Świętego – tzw. charyzmaty:

• słowo mądrości,
• słowo poznania,
• wiary (szczególny rodzaj wiary, koniecznej do tego by posługiwać np. charyzmatem czynienia cudów),
• prorokowania (czyli przekazywania słów od Boga),
• języków (dar mówienia obcymi językami – tzw. glosolalia),
• tłumaczenia języków,
• charyzmaty uzdrowień,
• czynienia cudów,
• rozpoznawania duchów.

Dary Ducha Świętego, zwane również darami łaski (nie można na nie zasłużyć uczynkami) są nadprzyrodzonym wyposażeniem Kościoła, jako zgromadzenia wiernych w celu jego uświęcania i podniesienia jakości życia chrześcijan poprzez wzajemną nimi posługę.

Owoce Ducha Świętego 

Tradycja Kościoła wymienia dwanaście owoców działania Ducha Świętego u chrześcijan:

• miłość,
• radość,
• pokój,
• cierpliwość,
• uprzejmość,
• dobroć,
• wspaniałomyślność,
• łaskawość,
• wierność,
• skromność,
• wstrzemięźliwość,
• czystość,

co znajduje pokrycie w Biblii (Ga 5, 22-23).