Black metal – jeden z podgatunków heavy metalu, powstały na początku lat 80. XX wieku w wyniku ewolucji thrash metalu.

Charakterystyka gatunku 

Black metal muzycznie bazuje na dźwiękach silnie przesterowanych, często przechodzących w tremolo, szybkich, szesnastkowych partii gitar oraz na szybkim rytmie perkusji (tzw. blast beats). Wokaliści posługują się niskim, gardłowym, warczącym lub skrzeczącym głosem – growlem. Brzmienie uzyskiwane przez zespoły tego gatunku jest surowe, posępne i złowrogie. Utwory black metalowe mają nierzadko konstrukcję odbiegającą od tradycyjnych zasad kompozycyjnych z podziałem na zwrotki i refreny.

W warstwie tekstowej dominują motywy satanistyczne, antychrześcijańskie, pogańskie i okultystyczne. Rzadziej pojawia się ateizm, nihilizm, depresja, mizantropia, tematyka wojenna czy apokaliptyczna. Osobną grupę tworzą zespoły nawiązujące do ideologii nazistowskiej.

Jedną z form black metalowej ekspresji jest tzw. corpse paint, rodzaj czarno-białego makijażu, stosowanego zarówno przez muzyków, jak i przez fanów na koncertach.

Geneza

Za pierwszy zespół black metalowy uchodzi angielski Venom, bardziej jest to jednak protoplasta wizerunku, używanej symboliki oraz charakterystycznych tekstów utworów niż samej muzyki i brzmienia. Drugi album Venom, Black Metal, dał nazwę całemu nurtowi.

Zespołami, które w pierwszej połowie lat 80. położyły podwaliny pod gatunek są szwedzki Bathory, norweski Mayhem oraz szwajcarski Hellhammer, który przekształcił się w Celtic Frost. W latach 90. centrum gatunku stała się Skandynawia, zwłaszcza zaś Norwegia, z której pochodzą zespoły Burzum, Darkthrone, Gorgoroth, Immortal, Dimmu Borgir, Emperor i Satyricon. Ze Szwecji wywodzą się grupy Marduk i Dark Funeral, z Finlandii – Impaled Nazarene i Beherit.

W kolejnych latach nurt rozprzestrzenił się po całej Europie, a nawet świecie. Pomimo różnic stylistycznych wiele zespołów przyznaje się do grania tego właśnie gatunku muzyki. Są wśród nich Graveland z Polski, Nargaroth z Niemiec, Lucifugum z Ukrainy, Enthroned z Belgii, Negură Bunget z Rumunii, Rotting Christ i Varathron z Grecji, Absu ze Stanów Zjednoczonych, Blasphemy z Kanady, Sarcófago z Brazylii czy Al-Namrood z Arabii Saudyjskiej.

Black metal w Polsce

Gatunek dotarł do Polski w połowie lat 80., głównie za sprawą łódzkiego zespołu Imperator, wzorującego się na twórczości Bathory i Celtic Frost.

Ważnym odniesieniem dla polskiej sceny była wczesna twórczość katowickiej grupy KAT, wykonującej muzykę z pogranicza black i thrash metalu, przyjmującej jednak satanistyczny wizerunek i posługującej się tekstami typowymi dla black metalu.

Późniejsze zespoły z tego gatunku to Behemoth (debiutował kasetą demo Endless Damnation w 1992 r., później nieco zmienił stylistykę), Graveland (również debiutował w 1992 r. – demo Necromanteion), Christ Agony (debiut 1990), Arkona, a także Infernum, Xantotol i Mysteries. Głównymi inspiracjami dla pierwszych zespołów była scena skandynawska, w szczególności Bathory, Mayhem oraz Darkthrone.

Kontrowersje 

Wizerunek sceniczny muzyków black metalowych. Gaahl (2009)

Niektóre zespoły black metalowe nawiązują w swojej twórczości do ideologii nazistowskiej. Nurt ten, znany jako Narodowo-Socjalistyczny Black Metal (skr. NSBM), odwołuje się do rasizmu, głosząc wyższość "rasy aryjskiej" nad innymi rasami, postuluje "czystość krwi", często manifestuje też wrogość wobec chrześcijaństwa, antysemityzm, powrót do pogaństwa i rodzimowierstwa.

Nastroje antychrześcijańskie w środowisku black metalowym dały o sobie znać szczególnie silnie w latach 90. w Norwegii. Od 1992 do 1996 r. doszło tam do ok. 50 podpaleń kościołów chrześcijańskich. 6 czerwca 1992 r. doszczętnie spłonął zabytkowy kościół Fantoft stavkirke w okolicach Bergen, podpalony przez Varga Vikernesa, muzyka działającego w najważniejszych black metalowych projektach muzycznych: Mayhem, Darkthrone oraz Burzum. Vikernes dokonał podpaleń również innych kościołów, a ruiny spalonej świątyni Fantoft umieścił na okładce płyty Aske z 1993 r. Muzyk został skazany za morderstwo członka Mayhem, Øysteina Aarsetha, a także za podpalenia kościołów, na karę 21 lat więzienia.

Stosunek do podpaleń dzieli środowisko. Wielu muzyków zdecydowanie odcina się od takich działań, niektórzy jednak są im przychylni, a nawet otwarcie nawołują do kolejnych podpaleń. Gaahl, wokalista grupy Gorgoroth, w rozmowie zarejestrowanej przez norweską telewizję NRK 1, powiedział m.in.:

To jedna z tych rzeczy, które popieram w stu procentach i uważam, że takich podpaleń powinno być znacznie więcej w przyszłości. Musimy zniszczyć wszystkie formy chrześcijańskiej i semickiej religii, jakie znajdują się na świecie. Jedynie satanizm daje każdemu człowiekowi wolność.