Bar (Ba, łac. barium) - pierwiastek chemiczny, metal ziem alkalicznych. Nazwa pochodzi od greckiego słowa ciężki.

Właściwości

Bar jest metalem, bardziej miękkim niż cynk, lecz twardszym niż ołów. Wolny metal jest bardzo aktywny chemicznie. Na powietrzu szybko utlenia się do tlenku BaO i nadtlenku BaO₂. W związkach występuje na +II stopniu utlenienia. Reaguje z wodą, z wydzieleniem wodoru, tworząc wodorotlenek baru (Ba(OH)₂), który jest mocną zasadą; nasycony roztwór tego wodorotlenku zwany jest wodą barytową.

Sole baru są bezbarwne, zawierają kation Ba²⁺, który należy do IV grupy analitycznej, barwią płomień na zielony kolor. Rozpuszczalne sole baru są toksyczne.

Występowanie 

W przyrodzie występuje przede wszystkim w postaci minerałów, takich jak baryt (BaSO₄) oraz witeryt (BaCO₃).

Naturalny pierwiastek jest mieszaniną siedmiu izotopów trwałych: ¹³⁰Ba, ¹³²Ba, ¹³⁴Ba, ¹³⁵Ba, ¹³⁶Ba, ¹³⁷Ba i ¹³⁸Ba.

Odkrycie

Bar odkryty został w 1774 roku przez szwedzkiego chemika C.W. Scheelego, zaś w stanie czystym wydorębnił go jako pierwszy Humphry Davy w 1808. Jako pierwszy polską nazwę - bar - zaproponował Filip Walter.

Otrzymywanie

Wolny metal otrzymuje się przez redukcję w wysokiej temperaturze tlenku baru (BaO) za pomocą glinu lub węgla. Bardzo czysty bar otrzymuje się przez rozkład wodorku baru (BaH₂).

Zastosowanie

Metaliczny bar stosuje się jako dodatek do stopów ołowiu, zwiększający ich twardość (stopy typograficzne), w metalurgii jako odtleniacz, jako składnik stopów do usuwania gazów resztkowych z lamp elektronowych. Szersze zastosowanie mają związki baru, głównie siarczan(VI) baru. Azotan(V) baru (Ba(NO₃)₂) oraz chloran(V) baru (Ba(ClO₃)₂) są używane do wyrobu sztucznych ogni, gdzie barwią płomień na zielono.

Tlenek baru (BaO) jest półproduktem do otrzymywania nadtlenku baru (BaO₂). Fluorek baru (BaF₂) służy do sporządzania emalii. Tytanian baru (BaTiO₃) ma właściwości piezoelektryczne. Chromian(VI) baru (BaCrO₄) jest stosowany jako żółty pigment do wyrobu farb, zaś manganian(VI) baru (BaMnO₄) jako pigment zielony.

Związki baru dobrze pochłaniają promieniowanie rentgenowskie i promieniowanie γ, są więc stosowane jako składniki osłon przed promieniowaniem. Siarczan(VI) baru znajduje zastosowanie jako kontrast w badaniach rentgenowskich i tomografii komputerowej.