Wszystko - Avatar

Avatar – film amerykański z 2009 roku z gatunku science fiction. Twórcą, scenarzystą i reżyserem filmu jest James Cameron, który swój poprzedni film fabularny nakręcił 12 lat wcześniej. Światowa premiera filmu odbyła się 18 grudnia 2009 roku, a do polskich kin trafił on 25 grudnia 2009.

Jest to pierwszy film wytwórni 20th Century Fox, w którym wykorzystano jej nowe logo, animowane przez Studio Blue Sky, twórców Epoki lodowcowej.

12 stycznia 2010 roku odbyła się premiera książki Avatar Jamesa Camerona autorstwa Dirka Mathisona. Jest ona przewodnikiem po świecie Pandory, można w niej znaleźć informacje na temat astronomii oraz geologii Pandory, kultury Na'vi, fauny i flory księżyca, zawiera również rozdział poświęcony technologii ziemskiej na Pandorze oraz 13-stronicowy słownik języka Na'vi.

Produkcja

Wczesna wersja scenariusza Avatara powstała w 1995 roku, wtedy uznano jednak, że jego realizacja jest niemożliwa. Dopiero w 2005 roku Cameron znalazł odpowiednie narzędzia, by zrealizować projekt. Na długo przed publikacją jakichkolwiek wizualnych materiałów promocyjnych film zasłynął z rewolucyjnej technologii realizacji.

Zdjęcia do filmu realizowano od kwietnia do grudnia 2007 roku, natomiast na postprodukcję przeznaczono 2 lata (Weta Digital), w trakcie których odbyło się kilka dodatkowych dni zdjęciowych.

Zdjęcia nakręcono w następujących miejscach:

Los Angeles (Kalifornia )
Playa Vista (Kalifornia )
Kauai (Hawaje )
O'ahu (Hawaje )
Wellington ()
studio filmowe Stone Street Studios w Wellington ()

Strona technologiczna

Film został wydany w trzech wersjach: 2D (w formacie 2,39:1), cyfrowej 3D (2,39:1) oraz IMAX 3D (1,44:1).

W produkcji wykorzystano nowoczesne kamery 3D, wiernie naśladujące sposób, w jaki ludzkie oczy widzą przestrzeń, zmieniając odległość pomiędzy obiektywami, różniącymi się kątem patrzenia.

Firma Weta Digital, główny dostawca efektów specjalnych w filmie Avatar stanęła przed zadaniem stworzenia sekwencji filmowych zawierających 800 w pełni wygenerowanych cyfrowo postaci, poruszających się w wystylizowanych, sztucznych środowiskach. Moc obliczeniowa wymagana do obróbki ujęć z filmu Avatar była większa niż jakikolwiek projekt realizowany do tej pory przez Weta, zwróciła się więc ona po pomoc do NVIDII. Wspólnie opracowali nowy silnik przedobliczeniowy, nazwany PantaRay, pozwalający włączyć obliczenia o wysokiej wydajności do potoku produkcyjnego firmy Weta. Ujęcie z helikoptera pokazujące setki stworzeń lecących nad wodą z wielką zalesioną górą w tle zostało obliczone dzięki PantaRay w zaledwie półtora dnia.

Około 60% filmu to efekty CGI (ang. Computer Generated Imagery). Pojawiający się w filmie Na'vi zostali wykreowani przez komputer, który ruchy aktorów przetwarzał za pomocą technologii Motion Capture, po czym generował odpowiednie postacie. Do uzyskania tego efektu wykorzystano m.in. nowoczesną technikę Image Metrics.

Sukces kasowy

Szacowany budżet filmu wyniósł ok. 237 milionów dolarów i w momencie premiery obraz ten był czwartym najdroższym filmem w historii kina (wraz z kosztami marketingu łączny koszt wprowadzenia go do kin szacuje się na 460 milionów $). Okazał się hitem kasowym – już w pierwszych 17 dniach wyświetlania zarobił na całym świecie ponad miliard dolarów, przewiduje się że liczba ta może wzrosnąć do 4 miliardów dolarów.

Obecnie film jest najbardziej dochodową produkcją w historii kina. Film odebrał pierwsze miejsce należące do Titanica, którego reżyserem także jest James Cameron.

Stan z dnia 26.01.2010: $1,858,866,889 dolarów amerykańskich

Fabuła

Akcja filmu rozgrywa się od maja do sierpnia 2154 roku. Główny bohater, Jake Sully (Sam Worthington), to sparaliżowany od pasa w dół weteran. Po śmierci swego brata bliźniaka otrzymuje szansę na pracę w ramach programu Avatar prowadzonego na księżycu gazowego giganta w układzie Alfa Centauri – Pandorze, zamieszkanym przez rasę humanoidalnych Na'vi. Z ich DNA skrzyżowanego z DNA ludzi hoduje się ciała zwane awatarami. Ludzki kontroler może zdalnie sterować takim ciałem i czuć to samo co jego awatar. Na Pandorze Jake zostaje wrzucony w środek narastającego konfliktu między przybyszami z Ziemi a Na'vi, żyjącymi w pełnej harmonii z przyrodą.

Celem ludzi jest pozyskanie z Pandory, za wszelką cenę, bezcennego materiału o nazwie unobtainium – nadprzewodnika, zachowującego swoje właściwości nawet w temperaturach pokojowych. Jake jako awatar, razem z naukowcami dr Grace Augustine (Sigourney Weaver), Normem Spellmanem (Joel Moore) oraz ich pilotem Trudy Chason (Michelle Rodríguez) wkracza do lasu w celu prowadzenia badań naukowych. W wyniku ataku dzikich stworzeń Sully odłącza się od reszty i przemierzając bujne lasy Pandory spotyka Neytiri (Zoe Saldana), córkę wodza lokalnego klanu Na'vi, która ratuje mu życie i, widząc w nim wybrańca, przyprowadza go do osady Na'vi, znajdującej się w ogromnym drzewie. Decyzją matki, duchowej przywódczyni plemienia, Neytiri uczy Jake'a zwyczajów Na'vi.

Równocześnie Jake otrzymuje rozkaz od dowódcy ziemskiego obozu na Pandorze, aby zdobyć zaufanie Na'vi i przekonać ich do zmiany miejsca zamieszkania, gdyż pod ich drzewem znajdują się największe złoża unobtainium w promieniu 200 kilometrów od bazy RDA – korporacji zajmującej się wydobyciem minerału. Natomiast szef ochrony obozu zleca Jake'owi zbadanie dokładnej struktury drzewa oraz jego słabych punktów, aby w razie braku porozumienia móc zaatakować szybko i skutecznie. Nagrodą za wykonanie zadania ma być odzyskanie sprawnych nóg.

Jake'owi udaje się zdobyć zaufanie Na'vi i wkrótce zostaje pełnoprawnym członkiem klanu. Z czasem też zakochuje się w Neytiri, która odwzajemnia jego uczucia i zostaje jego partnerką.

Ponieważ po upływie 3 miesięcy Jake'owi nie udało się nakłonić Na'vi do opuszczenia drzewa, do akcji wkraczają buldożery i niszczą ważne dla Na'vi Drzewo Głosów. Jake próbuje interweniować, ale bezskutecznie. Miles znajduje w videologu Sully'ego informacje o tym, że ludzie nie mają tubylcom do zaoferowania nic, co mogło by skłonić ich do opuszczenia swojej osady. Jake dostaje godzinę na przekonanie klanu by się przesiedlili. Wyjawia wtedy Na'vi prawdę o swojej misji i zostaje przez nich uznany za zdrajcę. Awatary, on i Grace zostają uwięzieni. Wojska Qurticha atakują drzewo-dom tubylców i niszczą je, zabijając przy tym wodza klanu – nowym wodzem zostaje Tsu'Tey. Na'vi uciekają do swego ostatniego azylu – Drzewa Dusz – najświętszego dla nich miejsca.

Tymczasem w bazie Ziemian Jake wraz z przyjaciółmi również zostaje uznany za zdrajcę i uwięziony ze względu na zniszczenie kamery buldożera. Trudy, której od początku konfliktu nie podobają się działania ludzi, postanawia ich uwolnić. Podczas ucieczki pułkownik ciężko rani Augistine. Sully, wiedząc że klan go nienawidzi, postanawia ujarzmić najgroźniejszego drapieżnika na księżycu – Toruka. Według legend Toruk Macto – osoba ujeżdżająca Toruka – jest wielkim wojownikiem. Na'vi ponownie widzą w nim wybrańca. Tubylcy bezskutecznie próbują uratować umierającą Grace. Jake jako Toruk Macto jednoczy wiele klanów. Prosi on także wielką boginię Na'vi – Eywę - o pomoc w walce. Rozpoczyna się wojna.

Quartich widząc przygotowujących się do walki Pandoran postanawia zaatakować pierwszy i zniszczyć Drzewo Dusz. Wojna odbywa się w Worteksie – miejscu skoncentrowania lewitacji na skutek działania unobtainium – w rejonie tym nie działają systemy samonaprowadzania rakiet. Walka jest krwawa, ginie wielu Na'vi, m.in. Tsu'Tey. Ginie też Trudy. W obliczu klęski tubylców z pomocą przychodzi fauna Pandory, która przechyla szalę zwycięstwa na stronę Na'vi. Ostateczna walka toczy się między Quartichem i Jake'em. Po długich i męczących zmaganiach, gdy los Jake'a jest niemal przesądzony, ratuje go jego ukochana Neytiri, zabijając Milesa strzałem z łuku.

Wojna się skończyła. Na'vi wygnali ludzi ze swego księżyca, tylko garstce wybranych pozwolono zostać. Jake postanawia przenieść swój umysł do ciała swego Avatara, stając się tym samym jednym z Na'vi. Dzieje się to 24 sierpnia, czyli w dzień jego urodzin.

Na'vi

Na'vi to humanoidalna rasa zamieszkująca księżyc Pandora, znajduje się na poziomie odpowiadającym neolitowi – korzysta z włóczni i łuków, ujarzmiła ogień, tworzy proste narzędzia.

Wygląd zewnętrzny

Mają gładką, niebieskozieloną skórę, z cętkami oraz chwytny ogon, który równoważy wydłużony tors i nogi, posiadają stosunkowo małe czaszki. Ich oczy, których kolor jest zielony bądź żółty, pozwalają widzieć w różnych widmach światła. Bioluminescencyjne znaki na twarzy służą identyfikacji. Mają około 3 metrów wzrostu oraz smukłe ciało, lecz dzięki wyraźnie zarysowanej muskulaturze nie dają wrażenia wychudzonych. Ich uszy są szpiczaste a nosy oraz oczy rozszerzone. Posiadają po 4 palce u rąk i nóg, a ich szyja jest około 2 razy dłuższa od szyi przeciętnego człowieka. Są czterokrotnie silniejsi od ludzi, a natura wzmocniła ich kości naturalnym włóknem węglowym, dzięki czemu są niesamowicie sprawni oraz bardzo trudni do zabicia. Naturalną konsekwencją tego, że posiadają oni tylko 4 palce ich matematyka jest oparta na systemie 8-kowym. Średnia długość życia Na'vi jest podobna do człowieka.

Awatary z powodu zmieszania DNA Na'vi z DNA ludzkim posiadają 5 palców oraz nieco mniejsze oczy niż przeciętny tubylec.

Tsahaylu czyli związek Na'vi z naturą

Na'vi stworzyli złożoną kulturę, oparta na głębokiej więzi duchowej między wszystkimi stworzeniami Pandory oraz ich bóstwem, Eywą. Ich głęboką więź z naturą można postrzegać jako układ nerwowy żywego organizmu, każde zwierzę oraz roślina to pojedyncza komórka nerwowa. W samym centrum tego układu jest ich bóstwo, Eywa, które jest swoistą matką naturą. W przeciwieństwie do roślin, które pozostają połączone przez całe swoje życie, fauna Pandory tworzy więź za pomocą splotu nerwowego, który znajduje się w obrębie głowy. W przypadku Na'vi znajduje się w ich warkoczu. Więź ta zwana jest Tsahaylu – jest to rodzaj fizycznego połączenia, które pozwala odbierać energetyczne i kinetyczne sygnały oraz wymianę myśli i uczuć między fauną i florą. Dzięki Tsahaylu, Na'vi mają dostęp do neuronalnej sieci oplatającej cały księżyc, a tym samym do zbiorowej mądrości całego pandoriańskiego życia. Tsahaylu używane jest przez Na'vi także na co dzień. Pozwala na łączenie się z oswojonymi zwierzętami, które bezbłędnie wykonują polecenia "ujeżdżającego". Wykorzystywane jest także w zbliżeniach seksualnych Na'vi jak i zwierząt.

Klany

Istnieje przynajmniej 15 klanów Na'vi (tyle zdołał zjednoczyć Jake). Jeden z nich (klan Omaticaya), który obserwujemy przez większą część filmu to klan mieszkający w Domowym Drzewie. Pozostałe dwa to klan Jeźdźców z równiny i klan Ikran znad wschodniego morza.

Pandora

Pandora jest księżycem gazowego olbrzyma – Polifema krążącego po orbicie Alfa Centauri. Znajduje się około 4,4 lat świetlnych od Ziemi.

„	Na Pandorze czyha wiele niebezpieczeństw. Jednym z nich jest to, że możesz pokochać ją zbyt mocno.	”
— Doktor Grace Augustine

Ogólnie o Pandorze

Pandora jest podobna do Ziemi pod wieloma względami – posiada podobna atmosferę, wielkość i wygląd. Znajdują się tam podobne do ziemskich kontynenty, otoczone morzami o ocenami o Ziemskim, niebieskim odcieniu.

Cechy fizyczne
Ciało niebieskie	Średnica (km)	Masa	Grawitacja	Gęstość atmosfery	Ciśnienie
Ziemia	12 742	1	1	1	1
Pandora	11 447	0,72	0,8	1,2	1,1

Atmosfera

Atmosfera Pandory jest dla człowieka zabójcza. Głównym składnikiem atmosfery księżyca, odpowiedzialnym za to jest dwutlenek węgla, który w stężeniu 18% powoduje śmierć w przeciągu 4 minut. Innym trującym dla człowieka gazem występującym w atmosferze Pandory jest siarkowodór.

Atmosfera jest o 20% gęstsza od ziemskiej. Pomimo tego, ciśnienie morza jest o około 10% niższe, m.in. dlatego że grawitacja księżyca jest o około 20% słabsza od ziemskiej.

Geologia

Pandora od strony geologicznej jest dość podobna do Ziemi – posiada płynne, żelaziste jądro, plastyczny płaszcz i półsztywną skorupę. Posiada również podobnie jak Ziemia dwa wewnętrzne źródła ciepła. Jedno z nich czerpie energię z rozpadu radioaktywnych izotopów, drugie – z grawitacyjnego zapadania się pierwotnej formacji. Dodatkowym i o wiele potężniejszym źródłem energii są pływy, powodowane przez sąsiednie księżyce, których grawitacja konkuruje z grawitacją Polifema. Czynniki te powodują że dryft kontynentalny przebiega tu o wiele szybciej niż na Ziemi, a płyty tektoniczne pękają częściej z powodu zwiększonego nacisku i napięcia. Wyjaśnia to także brak dużych kontynentów na Pandorze, a także intensywne zjawiska wulkaniczne i aktywność geotermiczną – wiele gór i innych form geologicznych to świeże twory wulkaniczne. Stosunek lądów do oceanów na Pandorze jest dużo większy niż na Ziemi, lecz ląd jest podzielony na dużą liczbę małych kontynentów, co znacznie wydłuża linię brzegową oraz zmniejsza obszar terenów śródlądowych. Jednocześnie fakt, że te ostatnie leżą tak blisko oceanów, łagodzi różnice temperatur. Na Pandorze istnieją lodowce porównywalne z ziemskimi, ale ponieważ w rejonach polarnych nie ma dużych mas lądowych, pandoriańskie lodowce unoszą się swobodnie na powierzchni oceanu. Księżyc posiada wiele kraterów które znajdują się zarówno na lądach, jak i na dnie oceanów. Geologia Pandory sprawia że krajobraz księżyca urozmaicają liczne gorące źródła i gejzery, a wiele rzek bierze swój początek z podziemnych gorących źródeł.

Pole magnetyczne

Pandora ma płynne żelaziste jądro charakteryzujące się okrężnymi prądami, które wytwarza dwubiegunowe pole magnetyczne podobne w strukturze do ziemskiego. Obecność złóż unobtanium głęboko pod powierzchnią gruntu zwiększa natężenie pola setki razy. Dzięki temu osłania one Pandorę przed promieniowaniem kosmicznym i materią wyrzucaną z Alfa Centauri A. Jednak, w odróżnieniu od ziemskiego, tutejsze pole magnetyczne nie jest jednorodne, a koncentracja złóż unobtanium powoduje lokalne zaburzenia, które mogą działać jak swoiste magnetyczne kominy, z których wydobywa się śmiertelne dla organizmów ludzkich promieniowanie. Na globalne pole magnetyczne Pandory ma także wpływ o wiele potężniejsze pole Polifema. Ich wzajemne oddziaływanie może sprawić, że promieniowanie kosmiczne uwięzione w polu magnetycznym planety może zostać wyrzucone na powierzchnie księżyca co miałoby katastrofalne skutki. Z powodu konfiguracja pól magnetycznych księżyca i planety możemy zaobserwować ciekawe zjawisko tworzenia się swoistego "przewodu magnetycznego" między biegunami Polifema i Pandory, przez który nieustannie płynie prąd elektryczny o natężeniu milionów amperów. Powoduje to wzrost aktywności elektrycznej na Polifemie i Pandorze, objawiający się gwałtownymi burzami i innymi zjawiskami elektromagnetycznymi.

Unobtanium

Głównym powodem Ziemskich ekspedycji na Pandorę jest chęć pozyskania jedynego w swoim rodzaju związku chemicznego unobtanium. Jest on nadprzewodnikiem wysokotemperaturowym, zachowującym swe właściwości w temperaturze pokojowej.

Nadprzewodnik ten wytwarza niezwykle silne pole magnetyczne przez co odpycha namagnesowane przedmioty oraz posiada zerową rezystancję. W przeciwieństwie jednak do współcześnie znanych materiałów, właściwości te zachowuje w temperaturze pokojowej.

Unobtanium przyczyniło się do wytworzenia na Pandorze takich elementów krajobrazu jak:

Kamienne łuki – zbudowane są przede wszystkim z rudy żelaza. Uformowały się kiedy Pandora stygła do stanu stałego. Pole magnetyczne ukształtowało ciekłą rudę żelaza do obecnej formy po czym zastygała. Otaczający je materiał erodując przez wieki stopniowo odsłaniał łuki.

Góry Alleluja – ich geneza jest podobna do kamiennych łuków. Minerał, z którego są zbudowane ma podobne właściwości do rudy żelaza, przez co działa na nie pole magnetyczne wytwarzane przez unobtanium. Gdy planeta stygła, unobtanium wyrzuciło ogromne masy minerału w powietrze które też tam pozostały tworząc góry.

Obecność łuków jak i gór świadczy o dużej ilości unobtanium pod tymi elementami krajobrazu.

Wpływ na psychikę

Po premierze filmu odnotowano przypadki depresji u widzów, pragnących żyć na Pandorze. Brytyjski serwis "Telegraph" donosi o autorach blogów i mikroblogów nie mogących pogodzić się z faktem, że fantastyczny świat ukazany w obrazie Jamesa Camerona nie istnieje. Z tęsknoty za Pandorą oraz niemożności bycia jednym z Na'vi niektórzy młodzi ludzie mają rzekomo rozważać nawet popełnienie samobójstwa w nadziei, że po śmierci odrodzą się w świecie choć trochę podobnym do Pandory. Reżyser komentując te pogłoski zalecił wszystkim nieszczęśliwym "spacer w lesie i przypomnienie sobie przyrody, którą mamy tutaj".

Nagrody

2010 – Złoty Glob w kategorii najlepszy film dramatyczny
2010 – Złoty Glob w kategorii najlepszy reżyser

Obsada

Sam Worthington – Jake Sully
Zoe Saldana – Neytiri
Sigourney Weaver – Grace Augustine
Michelle Rodríguez – Trudy Chason
Giovanni Ribisi – Parker Selfridge
Joel David Moore – Norm Spellman
CCH Pounder – Moat
Wes Studi – Eytukan
Laz Alonso – Tsu'Tey
Stephen Lang – płk Miles Quaritch
Matt Gerald – Lyle Wainfleet
Sean Anthony Moran – Fike
Dileep Rao – dr Max Patel

Ścieżka dźwiękowa

You Don't Dream In Cryo... – 6:09
Jake Enters His Avatar World – 5:24
Pure Spirits Of The Forest – 8:49
The Bioluminescence Of The Night – 3:37
Becoming One Of "The People"/Becoming One With Neytiri – 7:43
Climbing Up "Ikinimaya – The Path To Heaven" – 3:18
Jake's First Flight – 4:49
Scorched Earth – 3:32
Quaritch – 5:01
The Destruction Of Hometree – 6:47
Shutting Down Grace's Lab – 2:47
Gathering All The Na'vi Clans For Battle – 5:14
War – 11:21
Leona Lewis – I See You (Theme from Avatar) – 4:20
Into The Na'vi World (Bonus Track) – 1:35