Atena (gr. Ἀθήνη Athene lub Ἀθηναίη Athenaie) - w mitologii greckiej bogini mądrości, sztuki, wojny sprawiedliwej oraz opiekunka miast, m.in. Aten i Sparty. Istnieje kilka mitów o pochodzeniu Ateny, według najbardziej znanego była ona córką Zeusa i Metis. Urodziła się wyskakując z głowy ojca, w pełnej zbroi. W późnej hellenistycznej opowieści ukarała Arachne zamieniając ją w pająka, gdyż ta przechwalała się swoimi umiejętnościami tkackimi. Stoczyła spór z Posejdonem o opiekę nad Attyką, który wygrała. Podarowała miastu drzewo oliwne, które jest źródłem bogactwa Attyki.
Atenie zbudowano w Atenach świątynię Partenon, której ruiny zachowały się do dziś. W świątyni znajdował się posąg Ateny dłuta Fidiasza, równie kosztowny jak posąg Zeusa Olimpijskiego, wykonany ze złota i kości słoniowej, wysoki na dwanaście metrów. Bogini stała opierając lewą rękę na tarczy, spod której wychylał się wąż, a w prawej dłoni trzymała boginię zwycięstwa Nike. Na głowie miała ozdobny hełm, ubrana była w długą szatę opadającą do stóp.
Grecy dawali Atenie liczne przydomki:
- Polias - patronka miast,
- Pallas - panna,
- Promachos - pani zastępów,
- Ergane - pracownica,
i najmilsza dla niej nazwa:
Atena miała swoje święto w Atenach o nazwie Panatenaje, świętowane na przełomie lipca i sierpnia. Była surową i niedostępną dziewicą postawy olbrzymiej, wielkiej siły i niezłomnego hartu. Nigdy nie myślała ani o małżeństwie ani o miłości. Nie miała na to po prostu czasu. Zajmowało ją wszystko. Wynalazła wiele pożytecznych rzeczy, a uczeni i filozofowie widzieli w niej swoją patronkę. Potępiali jedynie jej zamiłowanie do wojny. Lecz Atena zbroję nosiła tylko po to, żeby bronić słusznej sprawy i miast napadniętych zdradziecko. Atrybutami Ateny były:
- tarcza (egida)
- włócznia
- hełm
- sowa
- drzewo oliwne
Atena pokłóciła się o złote jabłko z Herą i Afrodytą, które podrzuciła bogini Eris. Zeus zadecydował że Parys da złote jabłko tej którą uważa za najpiękniejszą. Hera obiecała że da mu królestwa i bogactwo. Atena obiecała Parysowi że będzie najmądrzejszy (w innej wersji że będzie miał sławę na wojnie). Afrodyta obiecała Parysowi najpiękniejszą kobietę Helenę. Parys oddał jabłko Afrodycie.
Identyfikowana z rzymską Minerwą.
